Region: mazowieckie

Lokalizacja: Warszawa

Długość: 3 km, czas przejścia: 2 godziny (najlepiej rankiem)

Przebieg: Ścieżka tworzy pętlę, w pobliże której dotrzeć można metrem (stacja Ratusz Arsenał) lub autobusem (przystanki Plac Krasińskich, Plac Zamkowy lub Stare Miasto). Ścieżka wiedzie trasą: Długa – Miodowa – Kapitulna – Podwale - Plac Zamkowy – Piwna – Zapiecek - Rynek Starego Miasta - Nowomiejska - Mostowa - Stara - Rynek Nowego Miasta – Koźla – Franciszkańska – Ciasna – Gomulickiego – Nowiniarska – Świętojerska – przez Park Krasińskich do punktu wyjścia. Na ulicy Mostowej, przed skrętem w Starą, można pójść prosto nad Wisłę, gdzie z pewnością zobaczymy ptaki wodne (łabędź niemy, kaczka krzyżówka, łyska)

 

Gatunki ptaków: ptaki miejskie: gołąb, sierpówka, jerzyk, wróbel, wrona, gawron, kawka, sroka, kos

Opis ścieżki: Co ciekawego można powiedzieć o miejskich ptakach? Wiele: przydatni wyjadacze szkodników, śmieciożercy, ozdoba parków, „złodzieje”, inteligentne łobuzy, świetni lotnicy potrafiący spać podczas lotu... Przekonaj się sam, spacerując po uliczkach Starego Miasta i Parku Krasińskich w Warszawie. Podczas spaceru z dużym prawdopodobieństwem spotkasz typowe dla miasta gatunki ptaków, przedstawione w opisie ścieżki:

1. gołąb miejski Columba livia f. urbana

Najczęściej widzimy go tam, gdzie jest jedzenie, a ponieważ jest ptakiem ładnym i przyjemnie gruchającym, często dokarmiamy go sami. To właśnie dzięki temu gołąb, który wcześniej zamieszkiwał skały, przeniósł się do miasta i tutaj znalazł doskonałe warunki do życia. Żywią się nasionami oraz ślimakami, choć w miastach ich menu uległo znacznemu poszerzeniu. W celu usprawnienia rozdrabniania pokarmu w żołądku połykają małe kamyki. Pijąc wodę, zasysają ją, zamykając otwory nosowe.

Im większe miasto, tym więcej gołębi. Znane są gołębie Wenecji, Rzymu, także Krakowa i Warszawy. Stają się nieodłącznym elementem miejskich starówek, nadając im swoisty charakter. Skwapliwie korzystają z dostarczanego przez ludzi pożywienia, nie tylko w formie wysypywanych okruchów chleba, ale także resztek w niezabezpieczonych śmietnikach. Ich liczebność dzieli mieszkańców dużych miast- jedni je dokarmiają, a drudzy mają dość zapaskudzonych ich odchodami samochodów. Ptaki te łatwo się przywiązują do miejsca i przestają bać się ludzi, więc niełatwo znaleźć skuteczny sposób na ich pozbycie się. Widziałam nawet takiego osobnika, który zadomowił się w balkonowej…popielniczce pełnej papierosów, a nawet złożył tam dwa jaja.

Jednym z najnowszych i z pewnością bardziej humanitarnych od igieł na parapetach są nagrania ptaków drapieżnych. Jeżeli puścimy głos jastrzębia, możemy mieć pewność, że żaden gołąb nie ośmieli w takim miejscu się zamieszkać.

Człowiek od wieków selekcjonuje nowe odmiany gołębi. Najbardziej popularne są gołębie pocztowe, które potrafią wrócić do swojego gołębnika, pokonując 2000 km z maksymalną prędkością lotu do 80-100 km/h! Kierują się pozycją Słońca oraz polem magnetycznym Ziemi.

W tradycji chrześcijańskiej gołąb jest symbolem Ducha Świętego; w tej postaci unosił się nad Jordanem podczas chrztu Chrystusa. Gołębica przyniosła Noemu dobre wieści o opadnięciu wód Potopu, kiedy dryfowali po bezkresnym oceanie. Obrazuje on także miłość duchową i czystą duszę. Samuraje japońscy, aby przerwać krwawe zmagania, przysyłali przeciwnikowi wizerunek gołębia niosącego w dziobie miecz. Obraz tego ptaka wykorzystał Picasso i uczynił z niego światowy symbol pokoju. Od tego czasu gołąb, czasem z oliwną gałązką w dziobie dociera do wyobraźni ludzi z całego świata.

Opis: Niebieskoszare ubarwienie, z wyraźnym prążkowaniem na skrzydłach, często jednak miejskie odmiany prezentują sobą wszystkie rodzaje barw i wzorów. Głos to miękkie, niskie gruchanie. Składa dwa czysto białe jaja. Jest gatunkiem osiadłym. Wymiary: długość całego ciała 31-34 cm, rozpiętość skrzydeł 63-70 cm, masa 200-370 g.

2. kos Turdus merula

Jeżeli przechodząc przez park spotkamy czarnego ptaka z żółtym dziobem, który z zacięciem i hałasem przerzuca zeschłe liście w poszukiwaniu jedzenia- będzie to kos.

Dawniej kos był mieszkańcem ciemnych lasów, jednak jak wiele gatunków znalazł w mieście dobre warunki życia. Obecnie zamieszkuje chętnie parki i ogrody. Po ziemi biega szybkim truchtem, ale czasem lubi sobie znienacka podskoczyć. Wyszukuje robaki; poruszającą się pod ziemią dżdżownicę potrafi zlokalizować za pomocą słuchu! Połykają je w całości, te dłuższe czasem z niemałym trudem.

Dawniej kosy masowo łapano i zjadano, m.in. na Mazurach. Dziś już się tego w Polsce nie robi, za to w niektórych regionach Włoch mieszkańcy nie mogą sobie odmówić latającego przysmaku.

Miejskie kosy nie budują gniazda z mchu, traw i patyków, gdyż nie zawsze znajdują naturalny materiał. Wykorzystują sznurki, druty, kawałki folii i papier, przez co ich domy wyglądają na łoże tortur.

Opis: Długi ogon, upierzenie bez tęczowego połysku. Dorosły samiec cały czarny z pomarańczowym dziobem i żółtą obwódką dookoła oka. Głos wabiący:,, ciiit, tak tak, tiks tiks, sri sri”. Składa 4-6 jaj, zielonkawych lub niebieskawych z licznymi, drobnymi plamkami rdzawej barwy. Kosy parkowe i miejskie często zimują na miejscu, natomiast żyjące w lasach wędrują. Ich przylot odbywa się w marcu i kwietniu, odlot od września do listopada. Długość ciała 24-28 cm, rozpiętość skrzydeł 34-39,5 cm, masa 75-120 g.

3. sroka Pica pica

Dawniej ptaki te budowały gniazda w śródpolnych chaszczach głogowych i innych ciernistych krzewów. Od niedawna jednak spodobały im się ludzkie siedziby i coraz chętniej korzystają z dobrodziejstw, jakie daje towarzystwo człowieka.

Sroki to ptaki niezwykle inteligentne. Bardzo szybko się uczą, są bystre i ciekawskie. Jeżeli coś ich zainteresuje, koniecznie muszą zabrać do gniazda i przyjrzeć się zdobyczy z bliska. W taki właśnie sposób sroka dorobiła się opinii złodziejki! Błyszczące przedmioty, rzadkie, wyróżniające się z otoczenia, niespotykane na co dzień są dla sroki zbyt kuszące, żeby obok nich przeszła obojętnie. Jeśli jednak wśród błyskotek położymy coś matowego, np. bryłkę ziemi, sroka skupi się na bryłce, dlatego, że wyróżnia się z tła!

Do tego pięknego ptaka przylgnęła jednak łatka ,, złodzieja”, i to na tyle, że jest postrzegana dość negatywnie. Przez wiosnę pilnie wypatruje za jajami innych ptaków, które są dla niej największym przysmakiem. Stąd też pewnie niechęć ludzka i nieprzyjemne określenia, takie jak ,, gapić się jak sroka w gnat” czy ,, wypaść sroce spod ogona”.

Jej głównym pożywieniem są robaki, owady, małe żaby, ślimaki oraz ziarno. Chętnie też dobiera się do rozjechanych na ulicach zwierząt.

Gniazda srok potrafią zaskoczyć materiałem, z jakiego bywają budowane. Miejskie sroki chętnie wykorzystują wszystko, co może im wpaść w ,, skrzydło”. Stąd ptasie domy zbudowane z błyskotek, odpadków czy drutu aluminiowego.

W innych krajach wizerunek sroki jest o wiele przyjemniejszy. Ogromną sympatią darzą tego ptaka Chińczycy. Uważają ją za symbol radości i pomyślności małżeńskiej. W dawniejszych czasach istniał zwyczaj, że gdy małżonkowie musieli się rozstać, rozbijali lustra, a każde z nich zabierało połowę. W przypadku zdrady owa połowa lustra zamieniała się w srokę i śpieszyła donieść o zdradzie. W Chinach do tej pory lustra zdobi się wizerunkiem sroki.

Opis: Kontrastowo, czarno-biało upierzona, długi ogon. Głos: różnorodne okrzyki ,, szak szak”. Składa 4-7 jaj; na jasnozielonkawym lub brązowawym tle brązowe plamki. Nie odlatuje na zimę. Długość ciała 43 cm, masa 155-242 g.

4. gawron Corvus frugilegus

Łacińska nazwa oznacza kogoś zbierającego owoce.

Gawron nie cieszy się zbytnią sympatią; mijamy go nie zaszczycając uwagą. A tymczasem to niezmiernie inteligentny ptak i ciekawy ptak. Poza tym jest niezwykle pożyteczny, ponieważ swym słabym dziobem przegrzebuje ziemię w poszukiwaniu pędraków, które niszczą nam plony.

Gawron ma bardzo łagodne zwyczaje. Nie boi się ludzi, często żeruje na śmietnikach. Ptaki te szybko się uczą; w dużych miastach nauczyły się czerpać korzyści z cywilizacji. Jeżeli na przykład chce rozłupać orzeszka, rzuca go z góry na asfalt lub wręcz pod koła samochodu, żeby móc potem bez wysiłku dostać się do smacznego wnętrza. 

Po zakończeniu pierzenia, zwykle już we wrześniu, gawrony gromadzą się w duże stada, często razem z kawkami, i nocują całymi gromadami na wysokich drzewach parków dużych miast. Stają się wtedy utrapieniem mieszkańców. Często wieczorem lub rano można obserwować wielkie stada czarnych ptaków lecących w kierunku miasta lub na pola. Kolonia taka potrafi być bardzo hałaśliwa- słychać ją w promieniu nawet dwóch kilometrów! Potem jednak odlatują na zimowiska, m.in. w Niemczech i we Francji.

Opis: Ptak wielkości wrony, znacznie mniejszy od kruka. Upierzenie czarne z fioletowym połyskiem. Dziób smukły, u ptaków starszych goły z jasnoszarą skórą. Głos: kraczące ,, gra gra”. Gnieździ się na wysokich drzewach, w koloniach do kilkuset gniazd. Składa 2-5 jaj. W końcu października nasze gawrony odlatują do Europy Zachodniej, a na przezimowanie przylatują osobniki z północy i ze wschodu. Długość całego ciała 49 cm, rozpiętość skrzydeł 97 cm, masa 400-700 g.

5. kawka Corvus monedula

Kawki pierwotnie mieszkały wśród starych drzew, a ich domami były dziuple i szczeliny skalne. Do miast zaczęły przybywać po II wojnie światowej, kiedy ludzkie osady rzeczywiście bardziej wyglądały jak skalne rumowisko. Mimo tego, że miasta szybko podniosły się z gruzów, inteligentne i bystre kawki szybko przystosowały się do nowych warunków.

Kawki nie przepadają tak bardzo za mięsem jak ich bliscy kuzyni, jednak nie odmówią małego gryzonia lub jajka innego ptaka. Poza tym kawki miejskie zjadają wszystko, co tylko wpadnie im do dzioba, także odpadki z kosza na śmieci. Zwykle też żerują razem ze swoimi większymi pobratymcami- gawronami. W grupie zawsze bezpieczniej, a jeśli jeszcze obok jest rosły ochroniarz…

Ptak ten zaskakuje wiernością; mimo, że co roku wokół kręci się mnóstwo samców i samiczek, jest ptakiem ściśle monogamicznym. Całe życie trzyma się w tej samej parze.

Opis: Wyraźnie mniejsza od kruka, gawrona i wrony. Upierzenie czarne, mniej lub bardziej jasne na karku i po bokach szyi. Głos: urywane okrzyki ,, kaw kau”. Gniazdo może być ukryte w dziupli, w załomie muru, wysłane chrustem i różnymi odpadkami. Składa 2-5 jaj, niebieskozielonych z ciemnymi plamami. Długość ciała 32 cm, rozpiętość skrzydeł 67 cm, masa około 240 g.

6. wrona  Corvus Corone

O tym ptaku można powiedzieć, że jest to mniejszy kruk, który założył jasną kamizelkę. Rzeczywiście, ułożenie jasnych i ciemnych piór przywodzi na myśl modne wdzianko. Wrony występują w całym kraju. Szczególnie liczne zaczynają być w dużych miastach, gdzie w towarzystwie swych większych krewniaków- gawronów- wygrzebują z ziemi pożywienie. Miejskie wrony są osiadłe, natomiast w zimę dołączają do nich pobratymcy ze wschodu. Część odbywa wędrówki na zachód i południe. Ptaki te zaczynają lęgi już w kwietniu. Zakładając swoje gniazdo kierują się jednym- oby jak najwyżej! Dlatego wronie gniazda znajdują się na szczytach drzew, zazwyczaj blisko pnia lub tuż przy nim.

Wrony to ptaki niezwykle inteligentne. Często kierowcy w dużych miastach wygrażają wronom, które zrzucają na drogi i samochody włoskie orzechy. Opracowały one bowiem specjalną technikę rozłupywania twardej skorupy. Zrzucić orzech z dużej wysokości, a jeszcze lepiej pod koła samochodu, który go rozgniecie, to najprostszy sposób na dostanie się do smakowitego wnętrza. wrona nie jest wybredna, jeśli chodzi o jedzenie. Je padlinę, pustoszy gniazda innych ptaków, łowi chrabąszcze, dżdżownice, żaby, ryby i myszy. W miastach plądrują śmietniki. W okresie lęgowym natomiast potrafią sobie nawzajem wyżerać młode. Dlatego starają się mieszkać z dala od siebie, a minimalna odległość między gniazdami sięga zazwyczaj dwóch kilometrów. Wrony dla zdobycia pokarmu potrafią współpracować i tworzyć specjalne strategie . Ciekawie rozprawiają się z dobrze bronionymi koloniami mew. Najpierw na oczach mewiego stada pojawia się kilka wron, których zachowanie jasno wskazuje na apetyt na tłuste pisklęta. Kiedy oburzone stado mew atakuje napastników, wrony rzucają się do ucieczki. Mewy po odpędzeniu rabusiów wracają do gniazd, lecz niestety! okradzionych i zniszczonych. To ukryte wrony poczekały, aż ich wysłannicy odciągną obrońców od gniazd i same zabrały się do kradzieży. Zmyślność tych ptaków jest zadziwiająca.

Opis: Grzbiet, pierś, brzuch i szyja są jasnoszare, a nie czarne, jak u kruka czy gawrona. Głos to dźwięczne krakanie, mniej ochrypłe niż u gawrona. Składa 4-6 jaj. Długość ciała do 44 cm, rozpiętość skrzydeł 95 cm, waży około 500 g. W jesieni odlatują na południowy zachód, a te, które u nas zimują pochodzą z terenów wschodnich.

7. wróbel Passer Domesticus

Opis: Szarosiwy wierzch głowy. Samica szarobrązowa bez czarnego krawacika. Na skrzydle jedna biała pręga. Żywi się przeważnie nasionami, owocami, odpadkami, a w lecie owadami. Składa 4-6 jaj. Zimuje w kraju. Długość ciała 16 cm, rozpiętość skrzydeł 25 cm, masa 23-35 g. wróbel mazurek – Passer montanus: Nieco mniejszy od wróbla, z czekoladowym wierzchem głowy i czarnej plamce na białym policzku. Na skrzydle ma dwie białe pręgi. Składa 4-6 jaj. Na zimę nie odlatuje, żeruje na chwastowiskach. Długość ciała 14,5 cm, rozpiętość skrzydeł 22,5 cm, masa 22-25 g.

Jeżeli myślimy o wróblu, nasuwa nam się skojarzenie z ptakiem szarym, pospolitym i nieciekawym. Niepotrzebnie. Wróble to ciekawi przedstawiciele rodziny wikłaczowatych.

Dzięki umiejętności życia wśród ludzi wróble są ptakami kosmopolitycznymi. Spotkamy je w pustynnych oazach, za kręgiem polarnym, na wyspach i oczywiście w miastach i wsiach. Nie przez przypadek zwane są domowymi. Nie szukajmy ich jednak w centrach dużych miast, czeka tam na nich za dużo niebezpieczeństw. Za to w parkach i zadrzewionych dzielnicach spotkamy je na pewno.

Wróble to ciekawskie i sprytne ptaki, które skwapliwie korzystają z obecności człowieka. Chętnie zjadają wszelkie ziarna, a w miastach odpadki i okruchy chleba.

W Polsce spotkamy dwa gatunki wróbli- domowego i mazurka. To właśnie mazurek był bohaterem znanej dobranocki ,, Przygód kilka wróbla Ćwirka”. Mazurka poznamy po czarnej plamce na policzku i czekoladowym wierzchu głowy. Jest trochę bystrzejszy i bardziej nieufny niż jego krewniak.

Wróble, jako ziarnojady, na polskiej wsi oskarżane były o wyjadanie plonów. Stąd też wzięły się ,,strachy na wróble”, które miały odstraszać ptaki. Wróble nie należą do ptaków, które potrafią latać na długie dystanse; szybko się męczą. Tę ich cechę wykorzystał chiński przywódca Mao Zedong w 1958 roku. Obwinił ptaki o spadek plonów zboża i nakazał ludności Chin wytępienie wróbli. Nakaz wykonano w ten sposób, że za pomocą straszenia i hałasu płoszono stada ptaków i nie pozwalano im usiąść; wycieńczone ptaki po kilkudziesięciu minutach padały martwe z wycieńczenia. Wybito prawie wszystkie ptaki. W kolejnym roku Chiny nawiedziła plaga owadów, która pozbawiona swych naturalnych wrogów, wyjadła i zniszczyła plony, powodując klęskę głodu.

8. sierpówka Streptopelia decaocto

Dawniej sierpówki zamieszkiwały Indie i Pakistan; na północ zaczął wędrować w XIX wieku. Najpierw zadomowiły się w Azji Mniejszej i na Bałkanach, szczególnie zaś polubiły Turcję. Stąd się wzięła polska nazwa tego ptaka- synogarlica turecka. W Polsce pojawiła się w XX wieku.

Gniazda sierpówek można spotkać wszędzie- nie tylko na drzewach i krzewach, ale także na pomnikach, balkonach, skrzynkach kwiatowych. Jeżeli nie starcza im naturalnego budulca, mogą zmontować swoje gniazda z drutu, prętów i odpadków. Konstrukcja nie jest skomplikowana- to tylko kilka niedbale ułożonych elementów. Tym bardziej dziwi fakt, że na czymś tak nietrwałym pani synogarlica wysiaduje jaja przez dwa tygodnie.

Sierpówki w mieście znalazły dobre miejsce do życia i sympatię ludzi, która gwarantuje obfitość pokarmu. Jednak ich życie nie jest wcale różowe. Stale konkurują z gołębiami, kawkami, srokami, kotami i kunami. Mimo wszystko jednak ptaki te radzą sobie bardzo dobrze i stają się coraz częstszymi gośćmi naszych parków i przydomowych ogródków.

Opis: Popielatopłowe ubarwienie, a na karku biało- czarny znak w kształcie sierpa. Ma ciemne lotki i ogon u nasady ciemny, a od połowy biały. Żywi się nasionami zbóż i chwastów; chętnie korzysta także z karmników. Składa 2 jaja. Zimuje w kraju. Długość ciała 30-33 cm, rozpiętość skrzydeł 49-53 cm. Masa 180- 210 g.

9. jerzyk Apus apus

Szybko latające między budynkami, zwinne ptaki. Jaskółka? Niekoniecznie. Na jaskółki w dużych miastach nie ma co liczyć, natomiast widzimy zapewne jerzyka.

Jego naturalnym środowiskiem są wysokie góry, w miastach jednak czuje się znakomicie. Jego cztery palce skierowane są do przodu, dzięki czemu bez problemu czepia się pionowych ścian. Jednak ta nietypowa u ptaków budowa nóg uniemożliwia mu siadanie na gałęzi i na ziemi. Za to w powietrzu czują się jak ryby w wodzie. Polując na owady śmigają z prędkością nawet do 200 km/h; w locie piją, w locie zbierają materiał na gniazdo- puchy i trawy unoszące się w powietrzu, w locie kopulują, łącząc się na parę sekund. Nawet drzemią podczas lotu! Śnią na wysokości nawet 3 tysięcy metrów. Ich drzemiące skupiska bywały przyczyną wypadków wojskowych myśliwców.

Jerzyki polują na owady. Jednak podczas chłodnych i deszczowych dni brak jest tego pożywienia. Co wtedy robią jerzyki? Przelatują na obfite żerowiska akurat tam, gdzie nie pada- i potrafią po to pokonać nawet dwa tysiące kilometrów! Zastanawiano się, co w takim wypadku dzieje się z młodymi pozbawionymi opieki. Przecież bez pożerających gdzieś daleko owady rodziców nie mogą sobie poradzić. Otóż małe jerzyki maja zdolność popadania w stan hibernacji, kiedy to metabolizm ich organizmu ulega znacznemu obniżeniu. W ten sposób przeczekują owadzią posuchę i oczekują powrotu starszych ptaków.

Opis: sylwetką podobny to jaskółki, lecz z krótszym ogonem. Brązowoczerwony wierzch i brzuch ciała. Skrzydła bardzo długie i wąskie, sierpowato wygięte. Długość ciała 16- 17 cm, rozpiętość skrzydeł 39-44 cm, masa 41 g. Głos : wysokie ,, Sri, srije”. Składa 2 czystobiałe jaja.

Źródło informacji: http://www.traper.waw.pl/s103/Sciezka_ptasia_dla_ciekawskich_czyli_po_co_sroce_bizuteria