Budki lęgowe

Ptaki gnieżdżące się w różnego rodzaju dziuplach to dziuplaki. Są to m. in. sikory , dzięcioły , muchołówki , niektóre sowy , wróbel i mazurek , szpak , kowalik , pełzacze  . Ptaki te wykorzystują typowe dziuple jak również różnego rodzaju zakamarki, szczeliny, wnęki skał i budynków i tym podobne. W ostatnim czasie dla tych gatunków coraz bardziej brakuje miejsc do zakładania gniazd. Przekształciliśmy różnego rodzaju środowiska, wprowadziliśmy poważne zmiany, "odmłodziliśmy" lasy, wycinamy stare, próchniejące drzewa. Wszystko to bezpośrednio wpływa na sytuację ptaków dziuplastych. Niektóre ptaki przy braku ich naturalnych miejsc lęgowych mogą korzystać z miejsc zastępczych. Mogą to być jakieś szczeliny i zakamarki naszych budynków, jak również specjalnie robione skrzynki lęgowe.
          Tym ptakom, które mogą korzystać ze skrzynek lęgowych możemy pomóc. Zbudujmy budkę lęgową i zawieśmy ją w swoim ogrodzie. A oto kilka zasad z tym związanych.
                   Jest wiele gatunków mogących gnieździć się w skrzynkach lęgowych. Ze względu na tak dużą różnorodność gatunków nie można zastosować dla tych ptaków jednej uniwersalnej skrzynki, o takich samych wymiarach i takim samym wzorze konstrukcji. Skrzynki należy dostosować do poszczególnych gatunków, jakie chcemy "ściągnąć" do naszego ogrodu. Takie same wymiary obowiązują dla następującej grupy ptaków: krętogłów , bogatka , kowalik , wróbel i mazurek . Pozostałe gatunki wymagają odmiennych wzorów. Bardzo nietypowe skrzynki konstruuje się dla pustułki , płomykówki , pójdźki i jerzyków [ jerzyk ] .
         Zanim zabierzemy się do cięcia desek pamiętajmy, że skrzynki takie powinny być otwierane w celu czyszczenia ich, powinny być szczelne (imitujące naturalne dziuple), wykonane z materiałów, które nie są niczym impregnowane ani w żaden sposób malowane. Nie warto robić skrzynki ze sklejki - jest to materiał wyjątkowo nietrwały. Dach powinien mieć spad - może być skierowany do przodu. Deski powinny być grube, ok. 20 mm. Budki wykonane z cieńszego materiału nie zapewniają ptakom odpowiednich warunków a do tego łatwiej są rozkuwane przez dzięcioły, które mogą zniszczyć cały lęg. Deski nie powinny być heblowane - po takim materiale młodym ptakom łatwiej wychodzi się "na świat" - do otworu wylotowego.
1) mazurek , wróbel , kowalik , bogatka lub krętogłów mają swoje "wymagania" :
Najważniejsze wymiary skrzynki: podłoga 11x11 cm, wysokość ścianki przedniej 28 cm, wysokość ścianki tylnej 30 cm, otwór wlotowy powinien mieć średnicę 3,3 cm. Otwór zawsze robimy przy górnej krawędzi - ok. 20 - 22 cm od dna. W celu zwiększenia bezpieczeństwa można na otwór nabić dodatkową deseczkę. Podobne wymiary mają inne sikory - należy tylko zmniejszyć średnicę otworu do ok. 2,7 cm, a dla muchołówek - 3,8 cm.
2)  pleszka
Najważniejsze wymiary: podłoga 13x13 cm, wysokość ścianki przedniej 38 cm, wysokość ścianki tylnej 40 cm, otwór wlotowy powinien mieć średnicę 3,3 cm. Otwór zawsze robimy przy górnej krawędzi - ok. 27 - 28 cm od dna. W celu zwiększenia bezpieczeństwa można na otwór nabić dodatkową deseczkę.
3) szpak
Najważniejsze wymiary: odłoga 13x13 cm, wysokość ścianki przedniej 38 cm, wyskość ścianki tylnej 40 cm, otwór wlotowy powinien mieć średnicę 4,7 cm. Otów zawsze robimy przy górnej krawędzi - ok. 27 - 28 cm od dna. W celu zwiększenia bezpieczeństwa można na otwór nabić dodatkową deseczkę.
4) pójdźka - jest to mały gatunek sowy wymagający bardzo nietypowej skrzynki.
Najważniejsze wymiary: ścianka tylna i przednia (+jedna wewnętrzna) 16x16 cm, długość ok. 90 cm., odległość ścianki przedniej od wewnętrznej ok 7-10 cm, średnica otworu ok. 6,3 cm.
Pierwsze trzy modele należy rozwiesić na drzewach, w pozycji pionowej - tak, żeby do otworu nie dostawała się woda, na wysokości od 3 metrów. Dla pójdźki należy wdrapać się wyżej na drzewo, na wysokość ponad 6 metrów i zwiesić skrzynkę w pozycji poziomej, np. wzdłuż prostej gałęzi.
Czego nie należy robić:
         Jednym z podstawowych błędów jest użycie złych materiałów (patrz wyżej). Dalej wykonanie skrzynki płytkiej albo z nisko wykonanym otworem - stwarza to łatwy dostęp dla drapieżników. Jeżeli już wykonamy odpowiednią skrzynkę, to zdarza się, że ją źle umieścimy: albo przy jakieś ruchliwej ulicy, albo za nisko, albo po prostu za gęsto. To ostatnie jest znowu doskonałą okazją dla drapieżników, które mogą przyzwyczaić się do penetrowania skrzynek i wybierania młodych lub jaj.
          Zbyt niskie zawieszenie wzbudza często ciekawość człowieka – często bez złych zamiarów chcemy zobaczyć czy w skrzynce nie ma jakiegoś ptaka. Lepiej jest unikać takich sytuacji i wieszać skrzynki wysoko.
Trzeba pamiętac, że budki lęgowe nie rozwiązują problemu braków miejsc lęgowych dla dziuplaków – najważniejsze jest zachowanie dla nich naturalnego środowiska ze starymi drzewami.
(fotka budki lęgowej, najlepiej z ptakiem)