Jest to zachodnia część dużej ostoi Dolina Baryczy leżąca pomiędzy miejscowościami Sułów i Żmigród w północnej części województwa dolnośląskiego.

 

Ostoja obejmuje część doliny Baryczy w Kotlinie Żmigrodzkiej charakteryzujący się różnorodnością siedlisk, z których najcenniejsze są duże kompleksy stawów hodowlanych zakładanych na tym terenie od XIII wieku i stąd niektóre najstarsze stawy mają charakter naturalnych zbiorników z szerokim pasmem szuwarów i wyspami. Są to kompleksy :

Stawy w Rudzie Sułowskiej, Radziądzu i Jamniku są częścią rezerwatu przyrody ‘Stawy Milickie’, cały obszar ostoi jest również elementem sieci obszarów chronionych Natura 2000.

 

Stawy są istotną krajową ostoją rzadkich lęgowych gatunków wodno-błotnych – gęgawy, podgorzałki, błotniaka stawowego. Istotne w skali Europy miejsce odpoczynku migrujących ptaków wodno-błotnych. Jesienią przebywa tu jednorazowo do 25 tysięcy gęsi zbożowych i białoczelnych, 3 tysięcy płaskonosów, 2 tysięcy nurogęsi, a także wielotysięczne stada cyraneczek i krzyżówek. Na błotach odławianych stawów żerują i odpoczywają liczne ptaki siewkowate – biegusy zmienne, czajki i siewki złote. Stawy jesienią są także miejscem koncentracji żerowiskowych czapli białych – do 700 ptaków w całej ostoi i czapli siwych – maksymalnie 430 ptaków na jednym stawie. Niezwykłe w skali kraju są także koncentracje bielików korzystających z dogodnej bazy pokarmowej na odławianych stawach, które w ostatnich latach przekraczają już nawet 100 ptaków jednorazowo przebywających i żerujących na jednym stawie. Stawy w Radziądzu to także największe na Śląsku noclegowisko żurawi i jesienią zobaczyć można stada przekraczające 4 tysiące ptaków.

W ostatnich latach corocznie obserwuje się tutaj rzadkie przelotne gatunki gęsi – gęś mała, bernikla rdzawoszyja, bernikla białolica, gęś krótkodzioba.

 

Wstęp na teren rezerwatu ‘Stawy Milickie’ wymaga zgody Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu i Dyrekcji Gospodarstwa Rybackiego ‘Stawy Milickie’ w Rudzie Sułowskiej. Przedstawione poniżej wskazówki i informacje dotyczą miejsc ogólnie dostępnych położonych na drogach publicznych, punktach widokowych i szlakach turystycznych gdzie pozwolenie nie jest wymagane. Dla zachowania siedlisk ptaków i w trosce o ich bezpieczeństwo należy bezwzględnie przestrzegać zakazów wstępu na teren rezerwatu.

 

Kompleks Jamnik – najdogodniejszym punktem obserwacyjnym jest droga prowadząca z Osieka do Rudy Żmigrodzkiej przechodząca wzdłuż zachodniego brzegu stawu Jamnik Dolny. Podczas łagodnych zim i wczesną wiosną na stawie można zobaczyć stada kilku tysięcy gęsi zlatujące się na nocleg wieczorem, a w słoneczne dni odpoczywające na stawie także w południe. Wiosną na stawie pojawiają się zgrupowania świstunów liczące kilkaset ptaków i mniej liczne – do 100 osobników, koncentracje rożeńców. W czerwcu dominują stada głowienek liczące do 1000 ptaków, natomiast lato to pierzowiskowe koncentracje ponad 700 łabędzi niemych. Najciekawiej na stawie jest jednak w październiku i listopadzie, kiedy powoli opada woda, odsłaniają się błota i zaczynają odłowy ryb. Warto wtedy poświęcić dłuższy czas na obserwacje stawu w poszukiwaniu rzadkich gęsi wśród wielotysięcznych stad gęsi zbożowych i białoczelnych odpoczywających na płyciznach, lub odczyty kolorowych obroży indywidualnie znakowanych ptaków. To także okres obserwacji stad czapli białych liczących do 300 osobników, licznych żerujących ptaków siewkowatych, w tym wielotysięcznych stad czajek i siewek złotych. Na tym stawie obserwowano także największe dotychczas koncentracje bielików – 116 ptaków. Ze względu na duże odległości niezbędny przy prowadzeniu obserwacji jest sprzęt optyczny – lornetka, a najlepiej luneta z dużym powiększeniem.

Kompleks Ruda Żmigrodzka – najciekawszym miejscem jest staw Rudy. Na czterech wyspach zlokalizowana jest tu kolonia lęgowa śmieszki w najlepsze lata licząca ponad 5 tysięcy par, gnieździ się tu także kilkaset par rybitwy rzecznej a sporadycznie gniazdują także mewy czarnogłowe i białogłowe. Obserwacje najlepiej prowadzić wiosną – kwiecień/maj – z punktu widokowego znajdującego się na rampie stawu - nie niepokoimy wtedy ptaków, a mamy możliwość podglądania życia mew i rybitw w dużej kolonii. Z ochrony śmieszek korzystają także liczne kaczki przystępujące do lęgów na wyspach i wiosną możemy tu obserwować stada czernic i głowienek liczące po kilkaset osobników. Jesienią w czasie spuszczania wody pojawiają się tu ptaki rybożerne korzystające z doskonalej bazy pokarmowej i jednorazowo spotykano tu 520 kormoranów i 270 nurogęsi i 550 mew białogłowych.

Kompleks Radziądz – warto odwiedzić staw Jeleni II, Jeleni III i staw Stary. Obserwacje na stawie Jeleni II można prowadzić z drogi Ruda Żmigrodzka-Radziądz. Wiosna i lato to typowe zgrupowania ptaków przelotnych i lęgowych, szczególnie jednak warto staw odwiedzić jesienią w czasie odłowów. Spotyka się tu wtedy kilkutysięczne stada gęsi zbożowych i białoczelnych i corocznie obserwowane są tu ostatnio gęsi małe, krótkodziobe i bernikle rdzawoszyje. Jesienią spotkać tu można duże stada płaskonosów liczące nawet 3 tysiące osobników. Na staw Jeleni III dojść można tzw. Szwedzką Drogą, i jest to jeden z najcenniejszych zbiorników w ostoi – miejsce licznego gniazdowania wielu cennych gatunków wodno-błotnych. W rozległych trzcinowiskach wiosną gnieżdżą się także ptaki wróblowe takie jak brzęczka, trzciniak, trzcinniczek i wąsatka a na grobli charakterystyczne gniazda buduje remiz, natomiast w graniczących ze stawem olsach usłyszeć można między innymi charakterystyczny głos strumieniowki. Już na początku września pojawiają się na stawie pierwsze błota i łachy, co przyciąga migrujące siewkowce. Zobaczyć wtedy można biegusy zmienne, krzywodziobe, małe, malutkie, płaskodziobe, kwokacze, brodźce śniade i piskliwe, łęczaki, sieweczki rzeczne i obrożne, samotniki, siewnice, rycyki, kuliki wielkie, krwawodzioby, bataliony i kszyki.

Staw Stary to największy i jeden z najstarszych stawów w całej dolinie Baryczy. Obserwacje prowadzić możemy z punktu widokowego znajdującego się przy drodze Żmigród–Milicz około 300 metrów od wejścia na staw. Od momentu rozmarznięcia stawu wczesną wiosną gromadzą się tu duże stada kaczek i gęsi, między innymi gągoły, nurogęsi, krzyżówki, głowienki i czernice. Wiosna to także okres przebywania na stawie dużych stad świstunów i płaskonosów sięgających kilkuset ptaków. Latem gromadzą się na stawie gęgawy, których liczebność stopniowo wzrasta w sierpniu i wrześniu i pod koniec tego miesiąca są to czasami stada przekraczające 1300 ptaków. Jesień na tym stawie to typowe dla doliny Baryczy koncentracje północnych gęsi, stada cyraneczek liczące nawet kilka tysięcy ptaków, liczne czaple białe i siwe, do 70 bielików, liczne czajki i siewki złote. Najbardziej widowiskowym zjawiskiem są jednak zlotowiska żurawi – ptaki nocują na płyciznach przy północnym brzegu stawu i ich donośny klangor słyszany jest w całej okolicy, a ich ilość przekracza 4 tysiące.

Kompleks Niezgoda – stawy są położone przy drodze Żmigród-Milicz, a obserwacje najlepiej prowadzić z czatowni na stawie Niezgoda I. Wiosną charakterystyczne są duże wielogatunkowe stada kaczek, łabędzi niemych i kormoranów przesiadujących na licznych wyspach.

Kompleks Ruda Sułowska – stawy leżą w pobliżu miejscowości Ruda Sułowska, najlepszy dojazd ze Sułowa w kierunku Olszy.

W południowej części kompleksu wytyczone są szlaki prowadzące drogami na groblach stawów, co umożliwia dokładne przeglądanie ptaków z niewielkich odległości.

Podczas łagodnych zim i wczesną wiosna regularnie spotkać można na tych stawach stada bielaczków sięgające nawet 90 ptaków, typowe są wtedy także liczące kilkaset osobników stada nurogęsi wśród których zdarzają się pojedyncze szlachary. Mniej liczne, ale charakterystyczne ze względu na swoje toki są także gągoły. Wiosna to także stada grążyc – głowienek i czernic wśród których obserwować można pojedyncze hełmiatki i ogorzałki. Najciekawsze są jednak rzadkie i zagrożone wyginięciem podgorzałki, których stadka w kwietniu sięgają nawet 24 ptaków.

 

Lato to szczyt okresu lęgowego i okazja do obserwowania wielu gatunków opiekujących się potomstwem – perkozy dwuczube, rdzawoszyje, perkozki, zauszniki, głowienki, czernice, podgorzałki, gągoły, krakwy, krzyżówki, łyski, łabędzie nieme, bąki, bączeki tworzą niepowtarzalny klimat bogactwa ptasiego świata.

 

Jesienią stawy są odławiane dopiero w listopadzie, co nakłada się na szczyt jesiennej migracji łabędzi krzykliwych i czarnodziobych dla których jest tu wtedy dogodna baza żerowiskowa i stąd spore w skali Śląska stada tych ptaków sięgające w sumie 140 osobników.

Północna część kompleksu to przede wszystkim wielkopowierzchniowe stawy Grabówka Duża, Mewi Mały i liczący 284 hektary malowniczo położony staw Mewi Duży. Obserwacje na tym pierwszym stawie można dogodnie prowadzić z drogi Ruda Sułowska-Olsza, natomiast staw Mewi Duży można obejrzeć z niebieskiego szlaku, który przebiega wzdłuż północno-zachodniego brzegu stawu – wejście na szlak w miejscowości Grabówka. Najlepiej prowadzić obserwacje wiosną i jesienią podczas wędrówek ptaków. Charakterystyczne dla tych zbiorników są wtedy duże stada i koncentracje różnych gatunków ptaków wodno-błotnych – obserwowano tutaj koncentracje 2460 gęgaw, 850 płaskonosów, 420 czapli białych, 1700 nurogęsi, 50 bielików, 2000 siewek złotych i wiele innych rzadkich przelotnych gatunków.

 

Dotarcie do opisanych powyżej tras i punktów widokowych nie jest trudne, ponieważ wszystkie znajdują się przy dobrze utrzymanych drogach gminnych lub powiatowych, a szlaki turystyczne są dobrze oznakowane. Pomiędzy poszczególnymi kompleksami stawów można przemieszczać się samochodem lub autokarem, natomiast wędrówka piesza wzdłuż całej trasy nie jest zalecana ze względu na spore odległości. Optymalnym sposobem poznawania ostoi jest wyprawa rowerowa ze względu na rozwiniętą sieć dróg, ścieżek i tras rowerowych. Zalecana dokładna mapa terenu, na przykład ‘Dolina Baryczy, część zachodnia’ wydawnictwa Plan.

 

Baza noclegowa w Żmigrodzie, Rudzie Żmigrodzkiej, Rudzie Sułowskiej i Sułowie. Dokładniejsze informacje dostępne w Internecie.

 

Brak