Dolina Dolnej Odry jest najdalej na zachód wsuniętą ostoją w kraju. Obejmuje ochroną dolny bieg Odry od Kostrzyna do Szczecina wraz z położonymi po wschodniej stronie pradoliny siedliskami, w jej skład wchodzi także jezioro Dąbie. Od strony zachodniej ostoja graniczy z Niemcami, na jej terenie znajdują się parki krajobrazowe Dolina Dolnej Odry, który obejmuje prawie całe Międzyodrze, a także część Cedyńskiego PK i cześć PK Ujście Warty. Od strony niemieckiej na odcinku 60 km od Hohensaaten do Szczecina znajduje się Park Narodowy Unteres - Odertal, który w przyszłości ma zostać połączony z polskim PKDDO w jeden Międzynarodowy Park Doliny Dolnej Odry.

 

 

Dolina Dolnej Odry to jedna z największych ostoi w Polsce jej obszar to 60 tysięcy hektarów. W obrębie ostoi można wyróżnić wiele siedlisk jak lasy iglaste, liściaste i mieszane, łęgi wierzbowo topolowe, ale najbardziej charakterystycznymi siedliskami są zalewane łąki i pastwiska, które stanowią ponad 30% powierzchni całej ostoi. Mimo wcześniejszych regulacji Odry rzeka ta zachowała zaskakująco dużo naturalności, można obserwować to przede wszystkim na odcinkach pozbawionych wałów przeciwpowodziowych na przykład w okolicach Kłosowa czy Kostrzynka.

Małe zaludnienie i duża różnorodność siedlisk sprawia, że tereny te obfitują w cenne gatunki fauny i flory. Z ssaków można tu spotkać jelenia, którego rykowiska zaczynają się już pod koniec sierpnia, daniela, kunę leśną, gronostaja, borsuka, wyjątkowo zdążają się nawet wędrowne wilki, a ciekawostką jest pochodzący z Ameryki Północnej szop pracz.

Na terenie ostoi panuje specyficzny, łagodny klimat, który charakteryzuje się ciepłymi zimami i gorącymi latami. Warunki takie spowodowały, że szata roślinna w wielu miejscach jest wyjątkowa. Przykładem niech będzie rezerwat Bielinek, gdzie naturalnie występuje, śródziemnomorski dąb omszony – jedyne stanowisko w Polsce, a także wiele innych ciepłolubnych roślin leśno stepowych.

 

 

 

 

Najbardziej interesującą grupą zwierząt w Dolinie Odry są ptaki. Można je tu obserwować praktycznie przez cały rok. Dolina Dolnej Odry jest ostoją ptasią o randze Europejskiej. Występują tu co najmniej 34 gatunki z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 14 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Jest to bardzo ważny teren dla ptaków wodno – błotnych zarówno w okresie lęgowym jak i podczas przelotu czy zimowania.

Gnieździ się tu 10% krajowej populacji takich gat. jak podróżniczek i czapla siwa , powyżej 2% polskiej populacji stanowią  bieliki , kanie czarne , kanie rude , krakwy , rybitwy białoczelne i rybitwy czarne .

W okresie wędrówek występuje tu przynajmniej 1% populacji szlaku wędrownego takich gatunków jak: bielaczek , czernica , gęgawa , gęś białoczelna , gęś zbożowa , głowienka , krakwa i nurogęś .

 

 

 

Wiosna – Podczas przelotu wiosennego na terenie całej Doliny Odry można obserwować liczne ptaki wędrowne w szczególności wodno – błotne. Po wiosennych wylewach Odry zalane łąki stanowią idealne miejsce odpoczynku i żerowania dla kaczek i ptaków siewkowatych. Można wtedy obserwować cały zestaw wszystkich polskich gatunków kaczek właściwych, a także ohary, a z pośród ptaków siewkowatych łęczaka, krwawodzioba, kwokacza, kulika wielkiego, biegusa zmiennego i inne. Ptaki te najlepiej obserwować z punktu widokowego w Gozdowicach oraz w Zatoni Dolnej koło kościoła, z tych miejsc widać Dolinę Odry zarówno po polskiej jak i po niemieckiej stronie (zalecana luneta).

Podczas okresu lęgowego zdecydowanie najciekawszym miejscem jest zalew w Bielinku. Stanowi on wyrobisko po żwirowni, na środku znajduje się piaszczysta wyspa, na której gnieździ się około 600 par śmieszki ( śmieszka ). W kolonia  lęgną się ostrygojady , ohary , rybitwy białoczelne , krwawodziób , sieweczkia rzeczna , mewa czarnogłowa , mewa srebrzysta i mewa pospolita (zalecana luneta). W zależności od warunków wodnych w niektórych miejscach wiosenne rozlewiska utrzymują się dłużej do czerwca lub lipca tworząc jednocześnie idealne siedlisko lęgowe. Na takim rozlewisku niedaleko Kłosowa w 2008 roku gniazdowały rybitwy białoskrzydłe .

 

 

Lato – Niektóre ptaki latem wciąż gniazdują, w tym okresie również warto wybrać się nad wyrobisko w Bielinku, zaczynają wtedy przelot ptaki siewkowate: brodźce i biegusy .  Nad wodami zalewu łatwo jest latem obserwować polującego rybołowa ( rybołół ).

Zarówno w okresie wiosennym jak i letnim dobrze jest się wybrać na Międzyodrze. Jest to specyficzny teren położony między dwoma ramionami Odry: Zachodnia i Regalica tworzy wydłużoną deltę, wewnątrz której znajduje się labirynt kanałów, jeziorek i starorzeczy. Jedynym sensownym sposobem eksplorowania Międzyodrza to kajak, canoe lub jakaś inna łódź. Wypożyczalnia sprzętu wodnego znajduje się w Żabnicy koło Gryfina http://www.kajaczek.info/ . Pobieżnie na Międzyodrze można zerknąć z mostu w Gryfinie i dalej przespacerować się brukowana drogą (ok. 3km) prowadzącą od Regalicy do Odry Zachodniej i położonej nad nią miejscowością Mesherin. Teren Międzyodrza to niegdyś ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska, dziś w większości zarośnięte zaroślami łozy i trzciną. Dziś można tu obserwować licznie gnieżdżące się błotniaki stawowe, rybitwy czarne, jest tu jedna z największych w Polsce populacji brzęczki i jedna z większych kolonii czapli siwej, stosunkowo licznie występuje też podróżniczek . Zanim łąki zostały zdegradowane jeszcze w połowie lat 90-tych gnieździła się tu wodniczka .

 

 

Jesień – Jesień to czas spektakularnych przelotów i zgromadzeń na noclegowiskach. Na Międzyodrzu znajduje się największe noclegowisko żurawi w Polsce, jak dotąd rekordem było ponad 14 tysięcy ptaków. Największe liczebności osiągają żurawie w połowie października, a najlepszym miejscem obserwacji jest wał przeciwpowodziowy na wysokości miejscowości Marwice. Najlepiej przyjechać około godziny 17 i czekać do zmroku. Czasem zdarza się, ze ptaki w kilkuset osobnikowych stadach zlatują z wszystkich kierunków świata.

Jesienią można obserwować również stada migrujących i gromadzących się na noclegowiskach gęsi przede wszystkim białoczelnych i zbożowych, ale co roku zdarzają się także obserwacje nawet kilkunastoosobnikowych stadek bernikli białolicej, jak również gęsi krótkodziobej i małej. Obserwacje zlotów gęsi można obserwować na Kostrzyneckim Rozlewisku w okolicach Starej Rudnicy, a czasem też na Miedzyodrzu z tego samego miejsca co żurawie w Marwicach. Przy dobrym szczęściu można nawet obserwować zapadające na noclegowiska gęsi i żurawie jednocześnie.

 

 

Zima – W cieplejsze zimy, gdy nie zamarzają zbiorniki wodne zimują tu gęsi zbożowe i białoczelne i gęgawy.  Jednak okres zimy najlepszy jest do obserwacji zimujących ptaków wodnych. Na Odrze i kanałach Międzyodrza a także na jeziorze Dąbie zimują licznie ptaki takie jak: nurogęś , bielaczek,  czernica ,  ogorzałka  (na Dąbiu), kormoran . W okresie ostrych mrozów, gdy zamarzają Zalew Szczeciński i Dąbie warto wybrać się do Gryfina na most. Niedaleko zlokalizowane jest ujście Ciepłego Kanału odprowadzającego ogrzane wody z Elektrowni Dolna Odra, nie pozwala to na zamarzanie rzeki i odcinek kilku kilometrów wolny jest od lodu. Na niewielkim obszarze gromadzi się tu wtedy kilka tysięcy wspomnianych powyżej ptaków wodnych, wtedy mogą się tu również pojawić szlachary i nury . Stada ptaków wodnych przyciągają drapieżniki głównie bieliki , można tu wtedy obserwować nawet kilkanaście bielików siedzących na jednym drzewie.

 

 

 

 

Ze Szczecina do Gryfina dojeżdżamy drogą wojewódzką nr 31, po drodze jakieś 5 km przed Gryfinem jest drogowskaz do Żabnicy. Do miejscowości wymienionych w tekście jedziemy z Gryfina dalej na południe drogą 31, aż do skrzyżowania z drogowskazem na przejście graniczne Krajnik Dolny i tam skręcamy w drogę nr 122, dojeżdżamy nią do Krajnika Dolnego i tu są dwie możliwości w prawo jedziemy do Schwedt i Parku Narodowego Unteres – Odertal a w lewo jedziemy do Zatoni Dolnej i Bielinka, po jakiś 3 kilometrach drogą nr 26 do Chojny skręcamy w prawo na Cedynię, za Krajnikiem Górnym będzie drogowskaz w prawo na Zatoń Dolną. Z Zatoni wyjeżdżamy na drogę główną i jedziemy w prawo, mijamy małą osadę Raduń, później Piasek i dojeżdżamy do Bielinka, dojeżdżając widać będzie po lewej stronie prześwitującą taflę wody zalewu, trzeba skręcić w którąś z gruntowych dróg w prawo. Z Bielinka jedziemy do Cedyni, z Cedyni do przejścia granicznego Osinów Dolny, nie dojeżdżając do przejścia skręcamy w lewo i jedziemy wzdłuż Kostrzyneckiego Rozlewiska drogą nr 126, można tu się gdzieś zatrzymać i zerknąć na rozlewisko. Drogą dalej dojeżdżamy do Starej Rudnicy i tu koło remizy strażackiej zjeżdżamy w dół do tak zwanej drogi strategicznej przecinającej całe rozlewisko w poprzek. W zależności od warunków wodnych drogą można przejść suchą nogą, w kaloszach lub nie można przejść wcale. Dalej drogą 126 jedziemy do Gozdowic, od głównej drogi trzeba skręcić w prawo gdzie znajduje się punkt widokowy. Dalej kierując się na południe podrzędnymi drogami wzdłuż Odry aż do Kostrzyna natrafiać będziemy na kompleksy zalewanych łąk w Porzeczu, Chlewicach, Kaleńsku i Kłosowie.

 

 

Motel Saga w Pniewie koło Gryfina

 

Hostel ul. Orląt Lwowskich 10, 74-100 Gryfino, tel.: 0048-513-054-913

 

Internat Zespołu Szkół Ponadgimnazjalych Nr 2 w Gryfinie, ul. Łużycka 91, 74-100 Gryfino
Tel.: 091-416-25-03 wew. 28

 

 

Wypożyczalnia sprzętu wodnego w Żabnicy koło Gryfina

 

 

 

Organizacja wycieczek przyrodniczo-krajobrazowych i ornitologicznych