[16] Regionalne centrale ornitologiczne - dalsze etapy wtajemniczenia Wszystkim osobom, które już od jakiegoś czasu interesują się obserwowaniem ptaków i które zauważają u siebie "niepokojące" objawy coraz większego uzależnienia od nowego hobby możemy polecić - jako kolejny krok w rozwoju - nawiązanie kontaktu z którąś z kilkunastu regionalnych centrali ornitologicznych. Cóż to takiego? Spokojnie, nazwa może i nieco odstraszająca, ale w rzeczywistości nic groźnego. Otóż pod koniec lat 70. zawodowi ornitolodzy pracujący w kilku ośrodkach naukowych kraju wpadli na pomysł nawiązania stałej współpracy z ludźmi zajmującymi się amatorsko obserwowaniem ptaków. Celem tej współpracy jest zbieranie danych o występowaniu ptaków w poszczególnych częściach kraju. Obszar Polski został podzielony na kilkanaście regionów ornitologicznych, a w każdym z nich powstała centrala zajmująca się gromadzeniem informacji o ptakach stwierdzonych w jego granicach. W większości przypadków takie centrale stworzone zostały w placówkach naukowych (na przykład na uniwersytetach) albo w siedzibach organizacji społecznych (na przykład lokalnych towarzystw ornitologicznych). Efektem współpracy zawodowców i amatorów stał się ogromny wzrost wiedzy o ptakach Polski. Bez żadnej przesady można powiedzieć, iż obecnie ptaki są najlepiej poznaną grupą zwierząt w kraju. W ciągu minionych dwudziestu kilku lat ukazało się już kilka książek opisujących ich rozmieszczenie w poszczególnych regionach (m.in. "Ptaki Śląska" (1991), "Atlas ptaków lęgowych Małopolski" (1992), "Ptaki Ziemi Lubuskiej" (1995), "Ptaki Wielkopolski" (2000)), a klasyczne dzieło prof. Ludwika Tomiałojcia poświęcone występowaniu ptaków w całej Polsce doczekało się trzeciego wydania ("Awifauna Polski - rozmieszczenie, liczebność i zmiany" (2003)).
Na czym polega współpraca z regionalną centralą ornitologiczną? Najkrócej mówiąc - na przysyłaniu obserwacji wybranych gatunków ptaków i braniu udziału w akcjach ornitologicznych. Obserwator ptaków chcący włączyć się do współpracy otrzymuje instrukcję oraz listę gatunków ptaków, których obserwacje gromadzi dana centrala. Lista ta jest na ogół różna w różnych regionach, zwykle jednak znajdują się na niej wszystkie gatunki rzadkie i średnio liczne w kraju, z wyjątkiem tych najpospolitszych, o których z góry wiadomo, że występują "wszędzie". Pod koniec roku obserwatorzy przysyłają do centrali listę obserwacji dokonanych w danym sezonie, a centrala nanosi je na zbiorcze mapy, pokazujące występowanie danego gatunku w regionie. Raz do roku wszyscy współpracownicy centrali zapraszani są na zjazd ornitologów, na którym przedstawia się wyniki osiągnięte w minionym roku i nagradza osoby najbardziej zasłużone dla poznawania ptaków regionu. Na takich zjazdach prezentowane są rozmaite wykłady o ptakach, relacje z wypraw ornitologicznych itp. Są one też wspaniałą okazją do poznania się ludzi "chodzących na ptaki" w tej samej okolicy, wymiany informacji oraz zakupu interesującej literatury. Dla bardzo wielu ludzi interesujących się obserwowaniem ptaków właśnie kontakt z regionalną centralą ornitologiczną stał się początkiem "nowego rozdziału" w rozwoju ich pasji. Oto bowiem okazało się, że to, co dotąd traktowane było jedynie jako prywatna rozrywka, może przyczyniać się do wzbogacania naukowej wiedzy o ptakach! Nasze obserwacje, skrupulatnie gromadzone w notatnikach, są teraz prezentowane publicznie, a nasze nazwisko widnieje wśród nazwisk osób, dzięki którym wiedza o ptakach regionu wzbogaciła się o nowe fakty. Współpraca z centralą dostarcza także nowych pomysłów na zajmowanie się ptakami, często zmieniając dotychczasowy sposób podejścia do tego hobby. Zamiast przypadkowego odwiedzania różnych miejsc w nadziei "zaliczenia" kolejnego nowego gatunku, wiele osób zaczyna prowadzić niemal systematyczne badania ptaków na wybranym przez siebie terenie, stając się po kilku latach prawdziwymi znawcami awifauny danej okolicy. Wielu z nich nie poprzestaje zresztą na samym gromadzeniu obserwacji, lecz zaczyna podejmować działania na rzecz ochrony cennych przyrodniczo miejsc w gminie lub powiecie, albo nawiązuje współpracę z organizacjami ochroniarskimi (patrz rozdział 20).
Poniżej podajemy adresy niektórych regionalnych centrali ornitologicznych działających aktualnie w Polsce i zachęcamy do nawiązania kontaktu.
Region Śląsk (Górny i Dolny Śląsk oraz Opolszczyzna)
Kartoteka Awifauny Śląska
Zakład Ekologii Ptaków Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. Sienkiewicza 21, 50-335 Wrocław
www.biol.uni.wroc.pl/instzool/zep/avifauna
Region Małopolska
Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne
skr.poczt. 22.
30-309 Kraków 11
tel.: 0503-330-776, 0502-863-922, 0503-874-391
www.mto.most.org.pl
Region Podkarpacie
Przemyskie Towarzystwo Ornitologiczne
ul. 22 Stycznia 15/44, 37-700 Przemyśl
tel. (016) 67 08 210, fax 602 140 526, tel. kom. 0602797847
e-mail: pto@most.org.pl
www.pto.most.org.pl
Region Ziemia Lubuska
Klub Przyrodników
(dawniej Lubuski Klub Przyrodników)
ul. 1 Maja 22, 66-200 Świebodzin
tel/fax: 0-68 3828236, email: kp@kp.org.pl
www.kp.org.pl
Region Wielkopolska
Pracownia Biologii i Ekologii Ptaków
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
ul. Fredry 10, 61-701 Poznań
tel.: 061 52 38 50
Region Łódzki
Zakład Ekologii i Zoologii Kręgowców
Uniwersytet Łódzki
ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź
Region Radomsko-Kielecki
Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody (TBOP)
ul. Sienkiewicza 68, 25-501 Kielce
tel/fax: (041)34-44-325 e-mail: biuro@tbop.org.pl
www.tbop.org.pl
Region Mazowsze i Południowe Podlasie
Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian"
ul. Jagiełły 10, 08-110 Siedlce
tel/fax (0-25) 632 77 78
e-mail: biuro@bocian.org.pl
www.bocian.org.pl
Region Pomorze Zachodnie
Zachodniopomorskie Towarzystwo Ornitologiczne
ul. Monte Cassino 7/27
70-465 Szczecin
tel.: 0-602-667-272, e-mail: zto@eko.wroc.pl
www.zto.most.org.pl/zto.html
autor: Artur Adamski
Autorzy wademecum:
Katarzyna Karwat - wstęp i rozdziały: 1, 2, 5, 9, 11, 12, 13, 14, 21
Artur Adamski - rozdziały: 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20
|
