Poziom:

Nauczanie blokowe - klasy IV - VI

Hasło programowe: Środowisko w którym żyjemy.

Cele/ uczniowie powinni:

- Poznać ogólną budowę morfologiczną ptaków.
- Dokonać analizy przystosowań w budowie morfologicznej i wybranych czynnościach życiowych ptaków.
- Poznać gatunki ptaków charakterystyczne dla środowisk leśnych, podmokłych i wodnych.
- Aktywnie i samodzielnie zdobywać wiedzę w nietypowych warunkach.

Kluczowe pojęcia: systematyka ptaków, ubarwienie ochronne, maskowanie, upierzenie, ornitologia, gniazdowniki, zagniazdowniki;

Metody:

- Obserwacja i analiza okazów i informacji muzealnych / pogadanka.
- Samodzielna praca z "Kartą Badacza".

Czas:

- 2 jednostki lekcyjne.

Komentarz dla nauczyciela:

Lekcję mogą poprzedzić zajęcia w szkole o tematyce związanej z:
- Klasyfikacją i poznawaniem grup zwierzęcych.
- Analizą przystosowań do życia w różnych środowiskach na podstawie ptaków.
- Poznawaniem flory i fauny najbliższej okolicy.
- Prezentacją filmu przyrodniczego nawiązującego do tematyki zajęć.

Poszerzenie działań:

- Polecić uczniom wykonanie ulotki lub plakatu reklamowego " Ptaki Podlasia ";
- Opracować informację encyklopedyczną o wybranych grupach systematycznych ptaków - notatka w zeszycie;
- " Tajemnica wędrówek ptaków " - wyjaśnij na wybranych przykładach zaprezentowanych na Wystawie - referat.

Procedura:

I. Wprowadzenie - 5 minut
- Prowadzący zajęcia zapoznaje uczniów z tematem , celami lekcji i metodą pracy.
- Przypomnienie zasad poprawnego zachowania się w Muzeum.

II. Pogadanka - 15 - 20 minut
- Oprowadzający lub Nauczyciel przybliża problematykę tematu wykorzystując jako przykłady eksponaty muzealne (w tym mapy, zdjęcia i tablice informacyjne).
- Pogadanka przebiega wg schematu:
• Budowa anatomiczna i morfologiczna ptaków- przystosowania do lotu?
• Przykładowe grupy systematyczne ptaków i ich przystosowania : drapieżne, wróblowate, brodzące, blaszkodziobe, siewkowate;
• Ptaki siedlisk: leśnych, wodnych, bagiennych i nadwodnych.

III. Praca samodzielna - 30 - 40 minut
- Prowadzący wyjaśnia sposób pracy z "Kartą Badacza".
- Uczniowie samodzielnie na podstawie zapamiętanych wiadomości uzupełniają Kartę.
- Brakujących wiadomości poszukują podczas samodzielnych obserwacji.
- Przygotowują się do prezentacji ustnej zgodnej z kartą.

IV. Podsumowanie - 20 minut
- Uczniowie przy pomocy Prowadzących sprawdzają stopień zebranych informacji, chętne osoby odczytują je głośno (wskazują eksponaty potwierdzające wypowiedź).
- Dyskusja " Co oznacza pojęcie gniazdowniki i zagniazdowniki? " - wyjaśnij na przykładach - 10 minut.
- Praca domowa - Zapisz wnioski z dyskusji lub wykonaj inne zadanie z działań poszerzających.

Karta Badacza:
" Ptaki Podlasia "
Na podstawie informacji podanych przez prowadzącego i samodzielnie przeprowadzonych obserwacji, uzupełnij Kartę:
1. W budowie ptaków można wyróżnić elementy wskazujące na ich specyficzne przystosowania związane ze środowiskiem w jakim one żyją.

Przyporządkuj poszczególnym literom zaznaczonym na schemacie ptaka cechy pozwalające dokonać analizy jego przystosowań.

Kształt dzioba - ........ Upierzenie - ........

Budowa kończyn - ........ Odżywianie - ........

2. Środowiska przyrodnicze: Puszczy Knyszyńskiej, Puszczy Augustowskiej , Bagien Biebrzańskich i Doliny Narwi - różnią się i stwarzają różnorodne warunki do życia. Przyjrzyj się dokładnie ptakom reprezentującym poszczególne Krainy. Przyporządkuj wybrane grupy systematyczne ptaków do określonych środowisk: lasy mieszane, bory iglaste, szuwary trzcinowe, zarośla bagienne i wodne, torfowiska.

3. Dokonaj analizy porównawczej przystosowań wybranego gatunku należących do podanych rzędów ptaków (na podstawie obserwacji i tablic informacyjnych).

4. Do podanych przykładów: odszukaj i podpisz nazwy gatunkowe ptaków:

5. Dyskusja " Co oznacza pojęcie gniazdowniki i zagniazdowniki?"- wyjaśnij na przykładach ? - 10 minut.

Opracowała:
Ewa Majewska

Powyższy scenariusz zajęć edukacyjnych został opracowany w oparciu o zbiory Muzeum Przyrodniczego.