Cele:

- uświadomienie uczniom, jak ważną rolę w poznawaniu przyrody odgrywają poszczególne zmysły;
- nazwanie wszystkich zmysłów i wytypowanie tych, które człowiek najczęściej i najpełniej wykorzystuje;
- skłonienie uczniów do wykorzystania również rzadziej (i bardziej nieświadomie) używanych zmysłów w poznawaniu otaczającego nas świata przyrodniczego;
- zapoznanie uczniów z elementami biologii wybranych gatunków zwierząt.

Czas trwania:

2 x 45 minut.

Metody:

- zabawa dydaktyczna;
- konkurs przyrodniczy.

Formy pracy:

praca zespołowa; formuła konkursu.

Środki dydaktyczne:

- drewniane figurki ptaków;
- atlasy i przewodniki ze zdjęciami i rysunkami ptaków;
- apaszki lub szaliki służące do zasłaniania oczu podczas konkursu;
- drobne nagrody.

Scenariusz tej gry dydaktycznej jest częścią obszerniejszego planu zajęć.

Konkurs ten można przeprowadzić, gdy zajęcia trwają dłużej niż 45 minut. Konkurs "Jaki to ptak?" ma na celu uświadomienie uczniom, którzy na początku lekcji doszli do wniosku, że wzrok jest dla człowieka najważniejszym zmysłem i najważniejszym źródłem wiedzy o otaczającym nas świecie.
Wszystkie ptaki różnią się kolorem, kształtem ciała, długością dzioba, ogona, wielkością, itp. Dzięki temu możemy je rozróżniać i cieszyć się ich rozmaitością.

Przebieg konkursu:
Uczniowie tworzą kilkuosobowe zespoły. Każdy zespół musi rozpoznać leżące przed nim ptaki. Uczniowie mogą korzystać z przewodników i atlasów przyrodniczych, porównując figurki z ptakami na zdjęciach. Następnie przedstawiciel każdego zespołu pokazując poszczególne figurki nazywa je i opisuje różnice pomiędzy poszczególnymi ptakami. Mówi też, jakie szczegóły wyglądu ptaków pozwoliły jego zespołowi rozpoznać poszczególne gatunki. Zespół, który prawidłowo rozpoznał wszystkie gatunki i przedstawił najlepszą prezentację, lub zgłosił się jako pierwszy - wygrywa i dostaje nagrody.

Poruszane problemy dydaktyczne:
W edukacji ekologicznej i przyrodniczej należy wyjść z założenia, iż jedynie znajomość przyrody i panujących w niej uwarunkowań może skłonić młode pokolenie Polaków do większej dbałości o przyrodę. Dlatego przede wszystkim należy zapoznać uczniów z jak największą ilością elementów przyrody ożywionej i nieożywionej. Gdy stanie się ona znajoma i bliska, nie będzie już miejsca na obojętność.
Zajęcia niniejsze mają na celu uświadomienie uczniom różnorodności środowiska przyrodniczego, które cały czas nas otacza. Istotą przeprowadzonej lekcji jest "zabawa zmysłami", prowadząca do lepszego poznania nie tylko przyrody, ale i samego siebie. Niejako mimochodem uczniowie przyswajają sobie również wiedzę na temat różnych zwyczajów zwierząt, a przy pomocy zadawanych przez prowadzącego prostych pytań - utrwalają i uświadamiają sobie posiadaną już wcześniej wiedzę.
Zajęcia poruszające tak wiele różnych, choć zazębiających się ze sobą tematów, celowo zostały zaproponowane w postaci zabawy i gry dydaktycznej. Dzięki temu uczniowie łatwo i niemal nieświadomie przyswajają cenną wiedzę.
Atutem zajęć jest otworzenie uczniów na poznawanie świata przyrody nie tylko podstawowymi zmysłami jak wzrok czy słuch, ale również pozostałymi oraz uwrażliwienie ich na doznania stąd wynikające.
Pozwoli to nie tylko lepiej poznać świat, ale również zrozumieć, w jaki sposób środowisko przyrodnicze odbierają dzieci niepełnosprawne, np. niewidome lub niesłyszące.
Bardzo istotne jest także opracowanie przebiegu zajęć i środków dydaktycznych, aby zajęcia mogły być przeprowadzone w każdej chwili, nawet w terenie. Ważna jest tu również zdolność improwizowania.

Autor:
Anna Traut, Bolimowski Park Krajobrazowy

¬ródło:
"Edukacja przyrodniczo-leśna, czyli spojrzenie w dziuplę" w:
 "Polsko Amerykański program edukacji ekologicznej. Biuletyn programu KR¡G", Płock, 2001.

Wydawca:
Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej