Gatunki: ptactwo domowe - kury, kaczki, gęsi, perliczki, przepiórki

Cele

Po zajęciach uczeń:

- wie, na czym polega przemysłowy chów kur, czym różni się od niego hodowla gospodarska;

- wie, jak zbudowane jest jajko, jaką rolę spełnia w przyrodzie;

- zna wartości odżywcze jajka;

- umie rozpoznać jajka ptactwa domowego;

- umie interpretować przysłowia.

Postawy:

- umiejętność logicznego myślenia i wyciągania wniosków na podstawie wykonanych doświadczeń;

- szacunek do kultury i tradycji regionu;

- kultywowanie tradycji.

Czas trwania zajęć

dwie godziny lekcyjne.

Metody

- praca z tekstem, pogadanka;

- ćwiczenia i doświadczenia fizyczne;

- praktyczna działalność ucznia.

Środki dydaktyczne

- Surowe jajko, spodeczek.

ćwiczenie 1 - dla każdej pary uczniów co najmniej jedno jajko. Mogą to być jajka kurze, ale ideałem byłoby, gdyby dzieci miały możliwość ćwiczeń na różnych jajkach - kaczych, gęsich, perliczych czy przepiórczych. Waga, centymetr krawiecki, cyrkiel, linijka, suwmiarka.

ćwiczenie 2 - szklana zlewka, surowe jajko, termometr do mierzenia temperatury podgrzewanej wody do 100oC.

- Palnik gazowy lub płytka elektryczna.

ćwiczenie 3 - jw., ocet, sól.

ćwiczenie 4 - można użyć "Księgi przysłów polskich", ale niekoniecznie.

ćwiczenie 5 - jajka surowe, jajka ugotowane, łupiny cebuli, farbki, kolorowe pisaki, stopiony wosk, kolorowe papiery, nożyczki, klej - do wyboru, w zależności od metody zdobienia jaj.

Inspiracją dla uczniów mogą być jajka ozdobione różnymi technikami, wykonane przez regionalne artystki ludowe oraz kartki świąteczne z przykładami jajek ozdobionymi w różnorodny sposób.

Przebieg zajęć

Lekcję zaczynamy od przeczytania tekstu i omówienia różnych sposobów hodowania kur - zalet i wad tych metod, wpływu żywienia kur na jakość produktu, czyli jajek (także mięsa). Pozostałą część lekcji poświęcamy dokładnemu poznaniu jajka. Trzeba odpowiedzieć na pytanie, co to jest jajko, jak jest zbudowane (do tego celu potrzebne jest jajko surowe, żeby je wylać na spodeczek i dokładnie obejrzeć jego budowę). Omawiamy z dziećmi znaczenie jaj i różne potrawy przygotowane z dodatkiem jaj.

ćwiczenie 1. Dzieci mieszkające na wsi nie będą miały większych kłopotów ze skompletowaniem jaj od różnych ptaków domowych. Można się umówić z uczniami, że przyniosą różnorodne jajka z domów, najlepiej już ugotowane, a po zajęciach mogą je zjeść. Dla dzieci z miasta dostępne będą jajka kurze oraz czasami przepiórcze. (Zajęcia można też przeprowadzić podczas wycieczki do gospodarstwa.)

- Dzieci będą dokonywały pomiarów i porównają różne parametry jaj - rozmiary: większe, mniejsze; ciężar: cięższe, lżejsze, o ile większe, o ile lżejsze, ile razy lżejsze, ile przepiórczych jajeczek trzeba na zrównoważenie jednego jaja gęsiego, itd. Liczba zadań i pytań i stopień ich trudności zależy od poziomu dzieci i potrzeb nauczyciela.

ćwiczenie 2 i 3. Oba doświadczenia nauczyciel wykonuje osobiście ze względu na niebezpieczeństwo poparzenia. Temperatura koagulacji białka wynosi ok. 60oC.

- Ocet wlewamy do zimnego białka. Zamiast robić nasycony roztwór soli kuchennej, można do tego doświadczenia użyć żółtka, na które rzucamy kilka ziarenek soli - ukażą się maleńkie, mętne punkciki w miejscu, gdzie sól się rozpuściła. Świadczy to o tym, że sól także koaguluje białko.

- Naprowadzając dzieci pytaniami, prowokujemy wyciąganie wniosków - w naszych żołądkach jest kwas solny potrzebny do wspomagania trawienia białek, który te białka ścina. Mniej pracy ma żołądek z białkiem już ściętym, tzn. jajkiem ugotowanym na twardo.

- Ponieważ bakterie mają strukturę białkową - sól i ocet winny (lub inny kwas) używane do konserwowania przetworów, powstrzymują rozwój bakterii.

ćwiczenie 4. Lekcję wzbogacamy o powiedzonka i przysłowia o jajku ("Jajko mądrzejsze od kury", "kura znosząca złote jaja", "kukułcze jajo") - dzieci powinny umieć zinterpretować te i inne przykłady przysłów i powiedzeń.

ćwiczenie 5. Wielkanocny zwyczaj zdobienia jaj jest w wielu regionach kraju kultywowany i na wiele tygodni przed świętami ludowi artyści przygotowują pisanki, wyklejanki czy rysowanki. Są one atrakcją przedświątecznych targów, zwłaszcza w okręgach turystycznych.

W wielu miejscowościach nie ma szczególnego zwyczaju zdobienia jaj. Robi się kraszanki - czyli barwi jajka w kupnych farbkach, albo jeszcze prościej - w łupinach cebuli.

- Pokazując dzieciom przykłady różnych zdobień, omawiamy, skąd pochodzą i w jaki sposób zostały zrobione. Ciekawsze będą prawdziwe jajka, ale można się posłużyć zdjęciami w książkach lub na świątecznych kartkach pocztowych. Dzieci wybierają sobie któryś ze sposobów i próbują wykonać podobne jajko. Przed świętami Bożego Narodzenia dzieci mogą zrobić zabawki na choinkę, ozdabiając wydmuszki.

Danuta Jagodzińska

Żródło informacji:

"O czym śpiewają skowronki? Zeszyt dla nauczyciela", wyd. Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne "Ziarno", 2002.

gimnazjum

Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne "Ziarno" Grzybów, 09-533 Słubice - woj. mazowieckie tel.: (24) 277 89 62, 63, fax:(24) 277 89 62