Cele: Poznanie pospolitych gatunków ptaków budujących gniazda; Rozpoznawanie przynależności gniazd do poszczególnych gatunków; Zapoznanie z zachowaniem się ptaków w okresie przedlęgowym; Doskonalenie elementów systematyki ptaków; Doskonalenie umiejętności obserwacji przyrody żywej; Uwrażliwienie na piękno przyrody i złożoność zjawisk w niej zachodzących; Dostrzeganie zależności między konstrukcją i lokalizacją gniazda a środowiskiem życia; Doskonalenie umiejętności posługiwania się atlasami i przewodnikami; Kształtowanie zaangażowania w problemy ochrony środowiska; Doskonalenie umiejętności pracy zespołowej i poczucia odpowiedzialności za wykonanie zadania; Kształtowanie kultury, dyscypliny oraz właściwego zachowania się w środowisku przyrodniczym.
Przebieg zajęć: 1. Wprowadzenie do tematu: Wykorzystanie cytatów ze zbioru nowel Adolfa Dygasińskiego "Co się dzieje w gniazdach?". Przybliżenie uczniom zagadnień związanych z zachowaniem się ptaków. Zapoznanie z wybranymi gatunkami ptaków polskich w oparciu o filmy S. Wąsika i płytę CD-ROM "Co się dzieje w gniazdach?". Zaprezentowanie przez nauczyciela przykładowych, najciekawszych ptasich gniazd, na przykład remiza, raniuszka, drozda śpiewaka. Przydzielenie każdemu uczniowi zadania polegającego na wyszukaniu w literaturze i ewentualnie w środowisku informacji o jednym gatunku ptaka, wyglądzie i lokalizacji jego gniazda zilustrowanych zdjęciem lub rysunkiem. Wskazanie literatury: A. Dygasiński - "Co się dzieje w gniazdach?", Gottfued Amann - atlas "Ptaki", J. Sokołowski - "Ptaki ziem polskich", W. i D. Eisemeich - "Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce", D. Zawadzka, J. Lontkowski - "Ptaki drapieżne", Blandine de Montmorillon - "Tajemnice przyrody ich poznawanie dzień po dniu", Albumy z serii "Tajemnice zwierząt" Wydawnictwa Dolnośląskiego, Encyklopedia świata zwierząt - wydawnictwo "Wiedza i życie", A. Czapulak i inni - "ABC obserwatora ptaków", J. Gotzman - "Nasi skrzydlaci sąsiedzi". 2. Przygotowanie do zajęć terenowych: Prezentacja przez uczniów przygotowanych opisów gniazd i ich mieszkańców zilustrowanych rysunkami i zdjęciami. Ustalenie ujednoliconej formy przedstawienia zdobytych materiałów w celu wykonania kart do albumu. Zapoznanie z tematem zajęć terenowych, celami i czasem ich trwania. Poinformowanie uczniów o trasie wędrówki, odpowiednim ubiorze, potrzebnym sprzęcie i właściwym zachowaniu podczas zajęć.
Przypomnienie zasad bezpieczeństwa. Przedstawienie cech dobrego obserwatora: maskujący ubiór, zachowanie ciszy, ustawienie się w odpowiednim miejscu (dogodnym do obserwacji, "z wiatrem"), cierpliwość, skrupulatność, podział uczniów na grupy i przydzielenie im zadań. 3. Zajęcia terenowe: Zbiórka, sprawdzenie ubioru i sprzętu. Przypomnienie przydzielonych zadań. Wyszukanie gniazd w wyznaczonym terenie, dokonanie obserwacji i notatek (lokalizacja gniazda, jego wygląd, materiały użyte do budowy, ewentualna obecność ptaków i ich sposób zachowania - pobieranie pokarmu, naprawa gniazda, przejawy zachowań rozrodczych, reakcje obronne, głosy ptaków). Sfotografowanie obiektów obserwacji. Rozpoznanie gatunków ptaków przebywających na obserwowanym terenie oraz określenie przynależności gniazda do danego gatunku. Spotkanie wszystkich uczestników-obserwatorów i wymiana spostrzeżeń. Porównanie obserwowanych gniazd z poznanymi podczas wcześniejszych zajęć. Ocena przez nauczyciela pracy i dyscypliny uczniów. 4. Podsumowanie zajęć w pracowni: Przedstawienie krótkich sprawozdań z obserwacji terenowych. Wykonanie z materiałów przygotowanych przez uczniów i nauczyciela oraz uzyskanych w czasie obserwacji albumu o ptasich gniazdach.
