Myśl przewodnia: Wokół nas żyje wiele ptaków, ale najczęściej nie
wiemy, do jakich gatunków należą.
Czas trwania: 5 godzin zajęć w klasie (1 godz. wprowadzenie, 4 godz.
praca w grupach) zajęcia poprzedzone obserwacją własną)
Pora roku: Zima, wiosna
Miejsce: Karmniki w pobliżu szkoły.
Materiały dydaktyczne: Aparat fotograficzny, lornetki, atlasy, przewodniki, Internet, magnetofon, przybory do wykonania plakatów i kącików poświęconych ptakom, karty pracy, karmniki.
Cele:
Zdobywanie wiedzy o wybranych gatunkach ptaków,
Kształcenie umiejętności rozróżniania gatunków ptaków,
Wzbudzenie zainteresowań ptakami,
Rozwijanie umiejętności obserwowania ptaków,
Kształtowanie zaangażowania w problemy ochrony środowiska przyrodniczego,
Doskonalenie umiejętności posługiwania się lornetką oraz atlasami i przewodnikami.
Metody: Obserwacja, praca w grupach, korzystanie z Internetu, materiałów źródłowych, opracowanie materiałów do plakatów oraz wykonanie kącików poświęconych ptakom
Wprowadzenie: Ptaki można zobaczyć prawie wszędzie, zajmują niemal wszystkie środowiska na ziemi. Zachwycają nas swoim śpiewem, barwą wyglądem, są wielkimi sprzymierzeńcami człowieka, natomiast człowiek niewiele wie na ich temat.
Dziko żyjące ptaki oddają ogromne usługi gospodarce człowieka. Tępią znaczne ilości owadów i gryzoni będących szkodnikami upraw. Rola ptaków w ograniczaniu ilości szkodników upraw jest tak wielka, że wynagradza szkody wyrządzane przez ptaki, np. wyjadanie ziarniaków zbóż na polach czy owoców w sadach. Na przykład sikory, jaskółki przenoszą pokarm pisklętom od 300 do 600 razy dziennie przez około 16 godzin. Sikora bogatka niszczy corocznie ponad 6 milionów jaj owadów szkodników. W Polsce większość ptaków objęta jest ochroną gatunkową.
Warto zacząć poznawanie ptaków, chociażby od tych, które żyją w najbliższym otoczeniu człowieka, towarzysząc mu na co dzień.
Przebieg zajęć: Zainteresowanie uczniów poznawaniem ptaków żyjących w najbliższym otoczeniu. Uświadomienie wielkiej roli ptaków w przyrodzie i gospodarce człowieka. Zapoznanie uczniów z zasadami obserwacji ptaków. zapoznawanie uczniów z podstawowymi informacjami dotyczącymi sylwetek pospolitych gatunków ptaków.
Przygotowanie do zajęć: Dwa tygodnie przed obserwacjami uczniowie
podzieleni na grupy szukają informacji na temat:
rodzajów karmników,
najdogodniejszych miejsc mocowania karmników,
'rodzaju pokarmu.
Tydzień przed obserwacjami - mocowanie karmników, obserwacje ptaków przylatujących do karmnika, zwrócenie uwagi na: wielkość, kształt głowy, dziób,
tułów, ogon, nogi, ubarwienie (wykonanie zdjęć).
Zajęcia I
Próby rozpoznawania obserwowanych gatunków ptaków z wykorzystaniem własnych zdjęć i materiałów źródłowych.
Obserwacja sposobów zachowania się ptaków (wypełnianie kart obserwacji).
Zajęcia II
Poznawanie zwyczajów ptaków zalatujących do karmnika. Wymiana spostrzeżeń i informacji między grupami obserwującymi różne karmniki.
Zajęcia III
Zbieranie informacji potrzebnych do wykonania plakatów i kącików poświęconych ptakom (Internet materiały źródłowe).
Zajęcia IV
Podsumowanie cyklu obserwacji ptaków. Wykonanie przez grupy plakatów. Montowanie wystawy fotograficznej poświęconej ptakom. Prezentacja odgłosów ptaków z nagrań magnetofonowych.
Materiały źródłowe dla ucznia i nauczyciela:
- Pakiet edukacyjny projektu,
- Film S. Wąsika "Ptaki lasu", "Ptaki wód i łąk",
- Zdzisław Pałczyński "Głosy Ptaków" - kasety magnetofonowe,
- 1. Goltzman - "Nasi skrzydlaci przyjaciele".
Kontynuacja:
Apel z udziałem wszystkich uczniów szkoły, zaprezentowanie wyników obserwacji,
Wystawa zdjęć ptaków wykonanych przez uczniów (krótka charakterystyka wybranych gatunków),
Zainstalowanie karmników w przyszłym roku.
KARTA PRACY
Imiona i nazwiska członków grupy...............................................
Stanowisko ....................................................................................
Opis stanowiska.............................................................................
.........................................................................................................
Obserwowane gatunki ptaków i ich zachowanie
| Ptak | Data | Czy jadł sam | Jadł | Wyniósł | Rodzaj |
| czy z innymi? | w karmniku? | jedzenie? | jedzenia |
|
|
|
|
|
|
|
Literatura
1. Czapulak A. "ABC obserwatora ptaków" Muzeum Okręgowe w Radomiu 1987.
Filmy o ptakach Sławomira Wąsika "Ptaki lasu", "Ptaki wód i łąk".
Bezzel E.: "Ptaki", MULTICO, Warszawa 2000.
Gotzman 1. "Nasi skrzydlaci sąsiedzi", Wydawnictwo "Plejada", Warszawa
1993.
5. Morkowski 1.: "Vademecum obserwatora ptaków". PWN, Warszawa 2001. 6. Podręcznik dla kI. 6. ŻAK, Warszawa 2001.
