Każdy gatunek odgrywa ważną rolę w miejskim ekosystemie i wpływa na jakość życia w mieście. Wiele gatunków ptaków bardzo sobie ceni możliwość życia razem z nami i odwdzięcza się nam za to na różne sposoby – pięknym śpiewem, pomocą w walce z komarami lub przy usuwaniu resztek jedzenia. A zapylacze? O ich potrzebach myślimy jeszcze rzadziej niż o ptasich, chociaż od ciężkiej pracy tych owadów zależą plony z naszych ogródków działkowych, sadów i pól.

Ptaki i zapylacze – dlaczego potrzebują naszej pomocy?

Populacja większości ptaków zasiedlających Wrocław zamieszkuje w lasach, parkach i budynkach. Dziuplaki – czyli ptaki gniazdujące w dziuplach, jak np. sikory, muchołówki czy kawki – na miejsce lęgu najchętniej wybierają sędziwe drzewa, jednak z roku na roku we Wrocławiu takich drzew ubywa. Spada również liczebność większości dziuplaków. Odpowiednio skonstruowane budki lęgowe mogą zachęcić je do ponownego zamieszkania w mieście.

Jerzyki z kolei (często mylone z jaskółkami), podobnie jak wróble, na miejsce lęgu wybierają szpary, wnęki, dziury w elewacjach i stropodachy. Mogłoby się wydawać, że miejsc tego typu w miastach jest pod dostatkiem, ale to nie do końca prawda. Bardzo często zostają one zniszczone w wyniku remontów i termomodernizacji, zrealizowanych z naruszeniem prawa, czyli bez wcześniejszej inwentaryzacji ptaków, konsultacji z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska oraz montażu zastępczych budek.

W efekcie takich działań ptaki nie wracają do wyremontowanych i ocieplonych budynków. Z kolei spadek ich liczebności prowadzi nie tylko do zubożenia wrocławskiej awifauny, ale także do wzrostu populacji uciążliwych dla ludzi owadów, w tym komarów, a pamiętajmy, że dorosły jerzyk jest w stanie zjeść nawet 1000 komarów dziennie!

Niektóre owady są nam jednak niezbędne do życia – to tzw. zapylacze, czyli dzikie pszczoły, trzmiele i inne gatunki owadów, które przenoszą pyłek z kwiatka na kwiatek i umożliwiają rozmnażanie się roślin. Ciekawym przykładem są zwłaszcza dzikie pszczoły, które w odróżnieniu od dobrze znanych pszczół miodnych prowadzą samotny tryb życia, potrafią zapylać znacznie więcej gatunków roślin, a przy tym są zupełnie niegroźne dla ludzi. Niektóre z zapylaczy specjalizują się dodatkowo w tępieniu os i much, za którymi niezbyt przepadamy.

Owady zapylające potrzebują schronienia przed deszczem, mrozem i drapieżnikami. Dawniej chętnie zamieszkiwały np. słomiane strzechy i zakamarki między cegłami i belkami. Betonowa zabudowa to jedna z przyczyn drastycznego spadku ich populacji w mieście. Szansą dla naszych owadzich sprzymierzeńców mogą być tzw. hotele dla zapylaczy, czyli specjalne domki z różnymi skrytkami, które pozwalają im na bezpieczne złożenie jaj i przetrwanie zimy.

Pomóż ptakom i zapylaczom Wrocławia

To właśnie z myślą o ptakach i zapylaczach do ubiegłorocznej edycji Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego zgłoszono projekty #319 i #481. Dzięki uzyskanemu finansowaniu w naszym mieście już wkrótce pojawi się:

• 500 budek lęgowych dla dziuplaków (sikor, muchołówek, kawek etc.)
• 1000 budek lęgowych dla jerzyków
• 200 hoteli dla owadów zapylających

Budki i hotele zostały już zakupione i są gotowe do montażu. Obecnie zbieramy zgłoszenia od wszystkich chętnych do udziału w tej kampanii. Szukamy osób, które są gotowe umieścić na swoim domu lub balkonie budkę lęgową dla jerzyka albo zamontować w ogrodzie hotel dla owadów:

• w przypadku budki lęgowej dla jerzyka musi to być budynek (kamienica lub blok) co najmniej trzypiętrowy, balkon również od 3. piętra wzwyż, miejsca położone od północy lub wschodu,
• hotele dla owadów będą montowane na nasłonecznionych ścianach, na wysokości od 1 do 3 metrów nad ziemią.

Wszystkich zainteresowanych prosimy o przesłanie zgłoszenia na adres: poczta@ptaki.info

Ponieważ liczba budek i hoteli jest ograniczona, ostateczny wybór lokalizacji poprzedzony zostanie analizą ornitologiczną i entomologiczną. Wszystkim chętnym Fundacja EkoRozwoju zapewni niezbędną pomoc przy montażu (prosimy o zaznaczenie takiej potrzeby w zgłoszeniu).

Inwentaryzacja jerzyków

W ramach wymienionych projektu przeprowadzona zostanie ponadto inwentaryzacja miejsc lęgowych jerzyków w śródmieściu Wrocławia, a dokładniej na terenie Przedmieścia Oławskiego, Ołbina i Nadodrza. Pozwoli to na realne oszacowanie liczby ptaków odbywających lęgi w danym miejscu i określenie możliwości zachowania odpowiednich ku temu warunków, bądź zastosowania środków zastępczych.

Wykłady

Oprócz montażu budek i inwentaryzacji lęgów jerzyków projekt przewiduje również cykl wykładów dla działkowców (poświęcony problematyce zapylaczy i prezentacji hoteli dla owadów) oraz dla zarządców nieruchomości, spółdzielni, wspólnot, nauczycieli i zarządców szkół (dotyczący ptaków i roli budek lęgowych). Szczegółowe informacje na temat wykładów pojawią się już wkrótce na stronie.

Kamera UV

Gdy w przyszłym roku jerzyki i inne ptaki powrócą do Wrocławia na lęgi, prawdziwą atrakcją będzie możliwość skorzystania z kamery UV zamontowanej w jednej z budek lęgowych. Kamera, zainstalowana w taki sposób, by nie zakłócać spokoju ptaków, będzie umożliwiała podgląd ptasiej rodziny. Obraz z wnętrza budki będzie emitowany na wortalu ptaki.info.

Prawo chroni ptaki – przestrzegaj go i reaguj!

Każde gniazdo ptaka umieszczone na budynku jest jego siedliskiem i podlega ochronie. Jesteśmy zobowiązani chronić je cały rok.

Wszystkie miejsca lęgowe ptaków objętych ochroną gatunkową podlegają ochronie prawnej zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220 z późn. zm.), uszczegółowioną rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. Nr 237, poz. 1419).

PLANUJESZ REMONT LUB BUDOWĘ?

Jesteś inwestorem?

W remontowanym budynku:

• nie zakładaj, że nie ma w nim siedlisk ptaków;
• zleć wcześniej ekspertyzę budynku ornitologowi i skontaktuj się z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska.

Przy projektowaniu nowego budynku:

• pomyśl o ptakach i nietoperzach;
• poproś projektanta o uwzględnienie specjalnych miejsc dla ptaków lęgowych i nietoperzy.

Jeśli jesteś mieszkańcem remontowanego budynku?

• zapytaj spółdzielnię, zarządcę lub wspólnotę czy posiadają opinię ornitologiczną;
• w sytuacji występowania gniazd ptaków ekspertyza ornitologiczna powinna określić warunki przeprowadzenia remontu i kompensację przyrodniczą w razie zamiaru zniszczenia siedlisk.

Wielu inwestorów, spółdzielnie czy zarządcy nieruchomości wciąż nie postępują zgodnie z prawem i dopuszczają do niszczenia lęgów ptaków lub ich siedlisk. Tylko wykwalifikowany ornitolog może stwierdzić, że w budynku nie występują ptaki lub ich siedliska.

JAK MOŻESZ POMÓC?

Jeśli jesteś świadkiem niszczenia lęgów ptaków zawiadom w pierwszej kolejności policję i straż miejską, a następnie Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.

Jeśli natomiast zauważyłeś, że jakiś budynek jest przygotowywany do remontu, rozstawiane są rusztowania lub trwają prace termodernizacyjne czy remontowe zainteresuj się tym! Zawiadom o fakcie remontu Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i zapytaj pracownika RDOŚ czy inwestor przedstawił odpowiednią dokumentację.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

ul. Plac Powstańców Warszawy 1
50-153 Wrocław
tel.:71 340 68 07, fax: 71 340 68 06
e-mail:sekretariat@rdos.wroclaw.pl
 

W zgłoszeniu podaj:

• a) dokładny adres, lokalizację obiektu;
• b) podstawę zgłoszenia, tj. jeden z poniższych powodów lub kilka z nich łącznie:
  • podejrzenie występowania siedlisk chronionych gatunków ptaków;
  • stwierdzenie występowania chronionych gatunków ptaków;
  • stwierdzenie występowania czynnych gniazd chronionych gatunków ptaków.

Jako mieszkaniec pomożesz ptakom montując na swoim domu lub balkonie budkę dla nich. Wzory budek i dobre przykłady znajdziesz w naszym serwisie.