Program ochrony bociana białego i jego siedlisk

Program realizowany jest od 1994. W ramach jego realizacji przeprowadzono między innymi ogólnopolski spis gniazd bocianich, renowację 320 gniazd i szkolenia dla pracowników zakładów energetycznych.
W sezonie jesienno-zimowym 1997/98 w ramach Programu dokonano renowacji 1166 gniazd.

Bociany zakładają gniazda głównie na drzewach, budynkach, a od niedawna na słupach linii elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych. Sposób umieszczenia lub stan gniazda czasami powoduje zagrożenie dla lęgu, a niekiedy stwarza również problemy dla człowieka. Niezależnie od tego, gdzie gniazdo jest umieszczone, może ono zostać zrzucone przez wiatr lub runąć pod własnym ciężarem. Aby temu zapobiec - można usunąć jego górną część. Niekiedy pomaga zainstalowanie platformy pod gniazdo. Na słupy, drzewa, budynki i kominy stosuje się różne rodzaje platform.
Obecnie blisko 40% par bocianich w Polsce zakłada gniazda na słupach energetycznych. Jest to miejsce szczególnie niebezpieczne. Gniazdo opiera się na przewodach, co niekiedy prowadzi do awarii i przerw w dostawie energii. Może też dojść do jego zapalenia w wyniku zwarcia. Zdarza się, że młode uczące się latać lub dorosłe - przy silnym wietrze - ponoszą śmierć, w wyniku porażenia prądem przy zderzeniu z przewodami. Dlatego w interesie zarówno ludzi, jak i bocianów, gniazda podnosi się na specjalnych platformach, tak, aby nie dotykały przewodów lub przenosi się poza linię energetyczną.
Gniazda na budynkach zakładane są przez bociany od wielu stuleci. Zwykle właściciele posesji cieszą się z faktu posiadania u siebie gniazda. Jednak może być ono uciążliwe, na przykład gdy spowoduje zatkanie rynny, strącenie dachówek lub uszkodzenie konstrukcji dachu. Platformy pozwalają podnieść gniazdo ponad powierzchnię dachu, a rulon z siatki ogrodniczej umieszczony w rynnie zapobiega jej zatykaniu.
Innym, często wybieranym przez bociany miejscem pod gniazda są drzewa. Takie umiejscowienie bocianiego domostwa także może stwarzać problemy. Wypuszczane wiosną nowe pędy mogą uniemożliwiać ptakom lądowanie na gnieździe. Gałęzie należy wówczas przyciąć, pamiętając o zakonserwowaniu ran drzewa. Poważnym ograniczeniem możliwości zakładania gniazd przez bociany jest wycinanie starych, dużych drzew. Ptaki, szukając odpowiednich miejsc, przenoszą się między innymi na słupy energetyczne.
Gniazda na kominach bywają prawdziwym utrapieniem dla ludzi, a gdy komin jest czynny, gniazdo może spłonąć wraz z lęgiem. Tego typu nietypowe lokalizacje wymagają rozwiązań indywidualnych. Zainteresowani mogą uzyskać porady w PTPP "pro Natura".

Od 1997 roku PTPP "pro Natura" prowadzi wykup terenów podmokłych, aby możliwie najskuteczniej chronić ich wartości przyrodnicze. Jest to możliwe dzięki ofiarności wielu osób. Nawet niewielkie darowizny składają się na kwoty pozwalające nabywać kolejne obszary. W ten sposób powstają ostoje przyrody, które pozwalają zabezpieczać odpowiednie żerowiska dla bocianów, jednocześnie zachowując wiele cennych gatunków roślin i zwierząt. Ponieważ tereny te leżą zwykle w dolinach rzecznych, spełniają również funkcję przeciwpowodziową.

Obok wielu dotychczasowych zagrożeń niedawno pojawiło się nowe niebezpieczeństwo dla bocianów i kilku innych gatunków ptaków. Dorosłe ptaki zbierają i znoszą do gniazda jako wyściółkę siano, rozłogi perzu i inne znalezione przedmioty, między innymi pozostające po pracach polowych sznurki. Szczególnie niebezpieczne są sznurki plastykowe, w które zaplątują się nogi piskląt. Cienkie nitki tworzące sznurek wpijają się mocno w skórę, ranią ją i blokują dopływ krwi do kończyny, co powoduje obrzęki, zakażenia i często kończy się poważnym okaleczeniem lub śmiercią młodych.
W ramach Programu uprawnieni do obrączkowania ornitolodzy co roku usuwają sznurki z kilkuset gniazd. Nie są jednak w stanie dotrzeć wszędzie, dlatego ważne jest, aby ograniczyć pozostawianie sznurków na polach.
Akcje zbierania sznurków z pól, w pobliżu bocianich gniazd, organizują między innymi szkoły współpracujące z Towarzystwem w ramach realizacji Programu. Każdy zebrany w terenie sznurek może oznaczać ocalenie życia jakiegoś pisklęcia.
Szkoły uczestniczą również w inwentaryzacji lęgów bociana białego i gromadzeniu informacji o gniazdach, przeprowadzają ich renowację lub instalują platformy, otaczają opieką żerowiska tych ptaków.
Poprzez zaangażowanie w ochronę bociana grupy szkolne zdobywają wiedzę o przyrodzie i środowisku, równocześnie podejmując konkretne działania.

Sponsorzy:Fundacja EkoFundusz, Program Małych Dotacji GEF, Environmental Partnership for Central Europe, NFOŚiGW, Program AED DemNet ze środków US AID, Fundacja DOEN, Deutsche Umwelthilfe, Karl Kaus Stiftung fur Tier und Natur, Fundacja "Ciconia", Gmina Gossau ze Szwajcarii, BUND - Bodenseekreis, wydawnictwo "United Publishers" oraz liczne osoby prywatne.

Ponadto działalność Towarzystwa wspierali: Program Phare - Dialog Społeczny, Regionalne Centrum Ekologiczne na Europę Środkową i Wschodnią, Fundacja Euronatur.