Monitoring Ptaków Drapieżnych

Monitoring populacji dzikich ptaków jest bardzo ważnym narzędziem oceny skuteczności działań ochronnych wynikających z wdrażania unijnych dyrektyw chroniących przyrodę (Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej). W trzyletnim cyklu Polska zobowiązana jest informować Komisję Europejską o rezultatach monitorowania korzystnego stanu ochrony ptaków. Cały program monitoringu ptaków stanowi aktualnie element Państwowego Monitoringu Środowiska i obejmuje szereg podprogramów.
Jednym z nich jest Monitoring Ptaków Drapieżnych. Obejmuje on 11 gatunków ptaków z rzędu szponiastych oraz jeden gatunek ptaka brodzącego. Są to następujące gatunki:
•    trzmielojad
•    kania czarna
•    kania ruda
•    bielik
•    błotniak stawowy
•    błotniak łąkowy
•    jastrząb
•    myszołów
•    orlik krzykliwy
•    pustułka
•    kobuz
•    bocian czarny

W planach jest objęcie monitoringiem również krogulca i kruka. Najrzadsze gatunki naszych lęgowych drapieżników (orzeł przedni, rybołów, orlik grubodzioby) objęte są osobnymi programami monitoringu, obejmującymi całość populacji. W przeciwieństwie do nich wymienione wyżej 12 gatunków jest monitorowanych na wybranych powierzchniach próbnych. Wyznaczono 42 takie powierzchnie na terenie całego kraju. Pojedynczą powierzchnię stanowi kwadrat o boku 10 km. Wybór powierzchni odbył się w taki sposób, żeby uzyskiwane wyniki były reprezentatywne dla całego kraju.
Monitoring polega na przeprowadzeniu na każdej powierzchni 4 liczeń rewirów lęgowych wymienionych 12 gatunków. Liczenia prowadzone są ze stałych punktów obserwacyjnych, w ściśle określonym czasie i przy odpowiednich warunkach pogodowych.
Na wszystkich powierzchniach monitoringowych w latach 2007-08 zlokalizowano odpowiednio 1143 i 1624 terytoria lęgowe gatunków objętych programem. Metodyka monitoringu pozwoliła zgromadzić dokładne dane na temat wskaźników liczebności i rozpowszechnienia badanych gatunków. Liczba stwierdzonych rewirów była różna dla poszczególnych gatunków. Rozpiętość wynosiła od kilkunastu terytoriów dla bielika i kani rudej do kilkuset w przypadku myszołowa. Wyniki z 2007 roku traktowane są jako dane referencyjne, do których będą porównywane cenzusy w kolejnych latach.
Ptaki objęte omawianym programem należą do najlepszych wskaźników stanu środowiska, czyli bioindykatorów. Stąd dane o ich liczebności oraz trendach w populacjach niosą informację, czy stan środowiska naszego kraju się zmienia, oraz czy zmiany idą w pożądanym kierunku.
Sponsor: Programy monitoringu ptaków realizowane na zlecenie GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.