Jednym z ważniejszych zadań statutowych Parku Narodowego "Bory Tucholskie" jest edukacja przyrodnicza. Jest ona narzędziem wspierającym Służby Parku w ochronie przyrody. Taką też funkcję przypisuje się ścieżkom dydaktycznym. Dlatego też z myślą o wszystkich osobach odwiedzających Park wyznaczono na jego terenie trzy ścieżki dydaktyczne:

1. Piła Młyn
2. Wokół jeziora lobeliowego Wielkie Gacno
3. Łąki Józefowskie

Przeznaczone są one zarówno dla grup zorganizowanych dzieci i młodzieży z różnych typów szkół, jak i dla turystów indywidualnych, którzy żywo są zainteresowani przyrodą. Łączą one odpoczynek z poznawaniem tajników przyrody. Prowadzą przez najatrakcyjniejsze obszary Parku i umożliwiają zapoznanie się ze zróżnicowaniem florystyczno - faunistycznym obszaru, z najważniejszymi formami ochrony przyrody występującymi w PNBT oraz z różnymi typami genetycznymi i limnologicznymi jezior. Warto jest odwiedzać je kilkakrotnie w różnych porach roku, to dodatkowo dostrzeżemy zmiany zachodzące w przyrodzie pod wpływem różnych warunków atmosferycznych.

Wszystkie ścieżki dydaktyczne oznakowane są w terenie kwadratami o boku 10 cm koloru białego z paskiem szerokości 3 cm koloru zielonego, czerwonego bądź niebieskiego. Nie ma wyznaczonych w terenie przystanków w postaci tablic. Dlatego też wskazane byłoby zaopatrzyć się w wydane do nich przewodniki. Dzięki temu nie przeoczymy interesujących nas obiektów. Do obserwacji zwierząt w ich naturalnym środowisku bardzo przydatna może okazać się również lornetka.

Wkraczając w granice Parku Narodowego "Bory Tucholskie" pamiętajmy jednak o tym, że kolejne pokolenia poświęcały się, abyśmy mogli dziś cieszyć się pięknem tego regionu. Dlatego też musimy zachowywać się zgodnie z regulaminem PNBT oraz stosować się do poleceń pracowników Parku. Nie wolno nam: zaśmiecać i zanieczyszczać gleby, wody i powietrza, niszczyć i zrywać roślin, niepokoić lub chwytać zwierząt (wszystkie rośliny i zwierzęta na terenie Parku są ściśle chronione), kąpać się w jeziorach, rozniecać ognia, poruszać się poza oznakowanymi szlakami, niszczyć tablic informacyjnych oraz punktów widokowych i wypoczynkowych.
 

Park Narodowy "Bory Tucholskie"

ul. Długa 33
89-606 CHARZYKOWY
tel./fax. 052-39-88-397

• . bąk - spotkać go można wśród gęstego pasa trzcin na jeziorze Ostrowite. źywi się drobnymi rybami, żabami i owadami wodnymi. Ptak ten prowadzi skryty tryb życia. Od końca marca do czerwca można stwierdzić jego obecność po niezwykłym i bardzo donośnym głosie przypominającym ryk krowy bądź też dmuchanie w butelkę.
• . bielik - duży ptak drapieżny (80 cm, rozpiętość skrzydeł 2,2 m). Bytuje na obszarach z wieloma zbiornikami wodnymi. Jest to ptak osiadły i częściowo wędrowny. Czasami koczuje dość daleko od terenów lęgowych. Poza sezonem lęgowym żyje zwykle samotnie, ale na zimowiskach można zobaczyć więcej ptaków na niewielkim obszarze. bielik buduje duże gniazdo na wierzchołkach drzew, na konarach przy pniu. Od lutego do marca samica składa 1-2 kredowobiałe jaja. Pary wyprowadzają jeden lęg w roku a wysiadują jaja 40 dni. Młodymi opiekują się oboje rodzice, przez 90 dni na gnieździe i dalsze 30 dni poza nim. źywią się dużymi rybami, ptakami wodnymi takimi jak łyski, perkozy i kaczki, a w okresie zimowym
• . czapla siwa - Przylatuje do nas bardzo wczesną wiosną. Jako pierwsze zjawiają się samce, wkrótce po nich przylatują samice. Natychmiast przystępują do godów. W końcu marca samice składają jaja.Najczęściej spotykamy pojedyncze osobniki, stojące nieruchomo nad brzegiem wody i wypatrujące zdobyczy - ryby.
• . dzięcioł czarny - Zamieszkuje przede wszystkim spokojne bory zarówno na nizinach jak i w górach. Jest bardzo płochliwy. Często żeruje na ziemi. Doskonale wspina się po drzewach. Lata ociężale i robi to w linii prostej. źywi się przede wszystkim mrówkami, ale także innymi owadami. W poszukiwaniu pokarmu rozkuwa także próchniejące drzewa.Wiosenne bębnienia dzięciołów to sposób manifestowania swej obecności i niewiele ma wspólnego z poszukiwaniem jedzenia. Dlatego niech nie zdziwi nas widok dzięcioła pukającego w betonowy słup elektryczny. Dzięcioł doskonale wie, że nie znajdzie tam pożywienia, a bębnienie może zainteresuje płeć przeciwną?
• . gągoł - należy do kaczek zakładających gniazdo w obszernej dziupli wypróchniałego drzewa nawet na wysokości kilkunastu metrów. Pisklęta bezpośrednio po wykluciu zeskakują z dziupli na wodę lub trawę. 
• . głuszec - (Tetrao urogallus) największy europejski kurak: dorosły samiec ma rozmiary indyka (85 cm) i jest czarno-brązowy, samica zaś jest mniejsza (60 cm) i ubarwiona ciemnobrunatnie z rdzawymi i białymi poprzecznymi prążkami. głuszec prowadzi skryty tryb życia w lasach, przebywa głównie na ziemi, lecz można go zobaczyć również na drzewach, gdzie nocuje. Na wiosnę samce tokują na drzewach lub na ziemi, wydając charakterystyczną pieśń złożoną z czterech części: klapania, trylowania, szlifowania (ostrzenia) i korkowania. Po ostatniej fazie ptak głuchnie na krótki czas. Głuszce zamieszkują lasy iglaste z przewagą starszych drzewostanów, borówką czernicą w runie i licznymi mrowiskami. Na wiosnę (kwiecień-maj) można przed świtem usłyszeć jego pieśń na tokowiskach. Jest to ptak żyjący samotnie. Gniazdo zakłada na ziemi, zwykle pod wywrotem, u podstawy pnia drzewa. Od kwietnia do maja samica składa 5-9 jasnych, żółtobrązowych, brązowo nakrapianych jaj, wysiaduje je 25 dni, a potem opiekuje się pisklętami. Pary gniazdują oddzielnie, wyprowadzają jeden lęg w roku. Od późnej jesieni do maja głuszce zjadają igły drzew iglastych oraz pączki drzew liściastych. W pozostałym okresie ich dieta składa się z jagód czernicy, żurawiny oraz niewielkich ilości owadów. Pisklęta odżywiają się początkowo wyłącznie owadami, w dużej części poczwarkami mrówek, później jedzą więcej jagód. głuszec jest gatunkiem nielicznym a jego liczebność silnie spada. 
• . jastrząb - prowadzi bardzo skryty tryb życia. Potrafi doskonale kryć się w terenie, korzystając z naturalnej osłony, jaką dają drzewa i krzewy. jastrząb należy do bardzo wszechstronnych drapieżników, z jednakową łatwością poluje w powietrzu, gąszczu drzew i krzewów, na ziemi i na powierzchni wód. Poluje na ptaki i ssaki do wielkości zająca i bażanta. 
• . Kaczka krzyżówka - spotykana powszechnie na zbiornikach wodnych z bujną roślinnością przybrzeżną. Samiec nosi barwną szatę godową od września do maja, a w pozostałych miesiącach jest ubarwiony podobnie jak samica.
•  Kruk - wiedzie osiadły tryb życia w większych kompleksach leśnych przerywanych polami i łąkami.Jest ptakiem wszystkożernym, jednakże głównym jego pokarmem są drobne bezkręgowce, gryzonie i padlina. Gniazdo buduje w lasach na wierzchołkach wysokich drzew. 
• . łabędź niemy - dostępność bezkręgowców wodnych oraz roślin zanurzonych, jak również spokój panujący nad wodami, ściągają tu ptaki z rzędu blaszkodziobych. Wśród nich największym i najbardziej znanym jest łabędź niemy.Późną jesienią i zimą pojawia się na krótko łabędź krzykliwy - mieszkaniec północnych wybrzeży Europy i Azji. 
• . lerka - skowronek borowy - spotykany w ubogich borach sosnowych, wrzosowiskach i na terenach jałowych lub piaszczystych. Gniazdo buduje na ziemi wśród wrzosów, porostów i traw usłane ze źdźbeł i włosia. źywi się owadami. 
• . myszołów - jest najczęściej obserwowanym ptakiem drapieżnym na terenie PNBT. Jak żaden inny drapieżnik, przez cały okres pobytu pokazuje się na otwartych przestrzeniach i przez to można go bardzo łatwo zauważyć. Gnieździ się zawsze w lesie, lecz pożywienia szuka przeważnie na polanach, łąkach i polach. Zgodnie z jego nazwą najczęstszym pokarmem są myszy, nornice i krety. Na inne zwierzęta poluje rzadko i tylko wtedy, gdy są osłabione i chore.
• . puchacz - największa europejska sowa (70 cm, rozpiętość skrzydeł 1,7 m). Ma dużą okrągłą głowę, charakterystyczne uszy z piór, szerokie, zaokrąglone skrzydła i krótki ogon. puchacz jest aktywny głównie w nocy. Lot ma cichy, wolno uderza skrzydłami na przemian z fazą lotu ślizgowego. W ciągu dnia pozostaje w ukryciu przy pniach drzew. Często w nocy w okresie toków słychać jego charakterystyczne pohukiwanie. puchacz zamieszkuje tereny lesiste. Jest to ptak osiadły. Poza sezonem lęgowym koczuje w pobliżu miejsca gniazdowania. Gniazduje na ziemi lub w starych gniazdach ptaków drapieżnych lub bociana czarnego na drzewach. Od lutego do kwietnia samica składa do czterech białych jaj, które wysiaduje 35 dni. Pary gniazdują oddzielnie, wyprowadzają jeden lęg w roku. Pisklętami opiekują się oboje rodzice przez 55 dni na gnieździe i 100 dni poza nim. źywi się kręgowcami do wielkości zająca, chwytanymi w nocy z niskiego lotu. puchacz jest gatunkiem ginącym, umieszczonym w "Czerwonej Księdze Zwierząt". Objęty jest konwencją Berneńską i Warszawską. Niezbędna jest jego pełna ochrona oraz ochrona miejsc gniazdowania. 
• . puszczyk - Strix aluco - najczęściej spotykana sowa w Polsce. Zamieszkuje lasy i parki. Gniazduje zazwyczaj w dziuplach drzew, w opuszczonych gniazdach innych ptaków lub na strychach budynków. Odżywia się wyłącznie myszami, nornikami i szczurami, ale nie pogardzi również drobnymi ptakami.
• . Sikora bogatka - najpospolitsza i największa spośród sikor. Zasiedla dziuple, skrzynki lęgowe i inne zakamarki. Wysiaduje od 6 do 17 białych, rdzawo nakrapianych jaj. Pozostaje na zimę.
• . sójka - pospolity ptak posiadający zdolność naśladowania głosów innych zwierząt. Wbrew panującej opinii "wybierała się sójka za morze…" na zimę na ogół nie odlatuje. źywi się owadami, jajami i pisklętami drobnych ptaków. Jesienią zbiera bukiew i żołędzie, które chowa w ziemi na zimę, przyczyniając się w ten sposób do rozsiewania drzew liściastych. sójka jest to ptak o czerwonobrązowym ubarwieniu z czarnym ogonem i białym kuprem. Ma bardzo charakterystyczne jasnoniebieskie, czarno prążkowane pokrywy skrzydłowe. Zasiedla głównie lasy, śródpolne zadrzewienia, parki i ogrody. Gniazdo ukrywa w koronie drzew iglastych lub gąszczu krzewów liściastych. Zjada głównie nasiona, owoce, owady, drobne kręgowce. Nie pogardzi również jajami i pisklętami innych ptaków.
• . sroka - pospolita w całym kraju. Niszczy gniazda innych ptaków, wybierając z nich jaja i pisklęta. Buduje ciekawe gniazda w kształcie kuli z otworem wylotowym z boku. sroka jest bardzo charakterystycznym czarnobiałym ptakiem o długim klinowatym ogonie, doskonale poruszającym się zarówno w gąszczu gałęzi, jak i po ziemi. Gniazduje na terenach rolniczych z grupami drzew, zadrzewieniami, skupiskami krzewów itp., a także na skrajach lasów. Gniazda buduje w koronach drzew lub ciernistych krzakach z cienkich gałązek i zaopatruje je w dach. źywi się owadami, pajęczakami, ślimakami, a także płazami i drobnymi ssakami. W sezonie lęgowym zjada jaja i pisklęta innych ptaków. Nie pogardzi również padliną i owocami.
• . włochatka - zamieszkuje przede wszystkim górskie lasy iglaste, ale także występuje lokalnie na nizinach. Zaobserwowano ją również na terenie PNBT. Poluje późnym wieczorem i w nocy na gryzonie, czasami małe ptaki i owady. Gniazduje w dziuplach starych drzew. 
• . zimorodek - spotkać go można nad Strugą Siedmiu Jezior. Jest to najmniejszy i najpiękniej ubarwiony ptasi rybak. Najczęściej widzimy go siedzącego na gałązce lub pniaku, nad lustrem wody, czatującego na drobne rybki oraz wodne owady. Gdy dostrzeże przepływającą zdobycz rzuca się w wodę, głową do przodu, nurkując za nią głęboko. zimorodek pomimo swej nazwy przystępuje do lęgów w okresie wiosennym kopiąc norki w urwistych brzegach rzek i strumieni.
• . źuraw - spotkać go można na większych torfowiskach i w borach bagiennych. Po zakończeniu okresu lęgowego, na brzegach płytkich zatok jeziora Ostrowitego nocuje do 1000 sztuk tych pięknych i majestatycznych ptaków. Nocleg na płytkiej wodzie stanowi ochronę przed atakiem ze strony czworonożnych drapieżników (lisów, jenotów). Świtem żurawie podrywają się do lotu, tworząc charakterystyczne klucze. Podążają na okoliczne pola w poszukiwaniu pokarmu.